سمعک، عصا، ویلچر؛ تمام دنیای تنهایی معلولان
صداها را نمیشنید تمام زندگیاش در سکوت و آرامش معنا شده بود ولی سمعک فرصت شنیدن صداهای زندگی را به وی داده بود تا بتواند صداهای زندگی را آنطوری که هستند، بشنود و درک کند و فریادها را در سکوت تجربه نکند.
عینک سیاهی به چشم داشت، عصای سفیدش را جلوتر از خود حرکت میداد تا مسیرش را پیدا کند و با برخورد عصا به موانع مسیرش را تغییر دهد.
ویلچر را همسفر روزهای زندگی خود میدانست و با نشستن بر روی آن و حرکت چرخهایش پستی و بلندیها را تجربه میکرد و در مسیرهای مختلف با آن همراه بود.
***
نشستن روی ویلچر، حرکت با عصای سفید و استفاده از سمعک از تجربههایی است که معلولان در طول زندگی خود با آنها مواجه هستند و خود را با این محدودیتها تطابق دادهاند، ولی تا چه اندازه برنامهریزیها با آنها مطابقت داشته است.
اکنون ۲۷ هزار معلول در استان قم در ادارهکل بهزیستی استان پرونده تشکیل دادهاند که از این تعداد هفت هزار و ۵۰۰ نفر از معلولان جسمی حرکتی، ۴۰۰ نفر ضایعه نخاعی، ۹۵۰ نفر نابینا و کمبینا، یکهزار و ۲۰۰ نفر از معلولان اعصاب و روان و هشت هزار و ۵۰۰ نفر معلول ذهنی هستند.
۸۰ هزار نفر سالمند در استان وجود دارد که از این تعداد ۳۰ هزار نفر در ادارهکل بهزیستی دارای پرونده هستند که در صورت نیاز خدماتی دریافت میکنند.
اداره کل بهزیستی استان قم به طور متوسط ماهیانه به ۲ هزار نفر از معلولان به صورت شبانهروزی و روزانه خدمات ارائه میدهد.
نگرش جامعه به معلولان
مردم در دوران گذشته معلولان را افرادی ناتوان تصور میکردند که برای تامین نیازهای خود به دیگران وابسته هستند ولی اکنون دید جامعه نسبت به معلولان تغییر کرده و دیگر دید دلسوزانه نسبت به آنها وجود ندارد.
مصطفی علیزاده، معاون توانبخشی ادارهکل بهزیستی استان قم میگوید: معلولان تنها میخواهند چیزی که حق آنها است در اختیارشان قرار بگیرد که در این زمینه مناسبسازی فضای شهری برای استفاده از عابر بانک، فروشگاهها و … جزو حقوق معلولان است.
معلولان و مناسبسازی محیط شهری
شهر سالم شهری است که تمام شهروندان بتوانند از خدمات آن جامعه بهرهمند شوند، محیط شهری باید ارائهدهنده خدمات بیشتر به اقشار آسیبپذیر باشد تا این گروه از صحنه جامعه محو نشوند.
شهرداری از جمله ارگانهایی است که در مناسبسازی محیط شهری نقش بسزایی دارد و باید توجه داشته باشد که در محیط شهری علاوه بر معلولان، سالمندان، جانبازان و بازنشستگان به محیط مناسبی برای تردد در سطح شهر نیاز دارند.
علیزاده معتقد است در یک سال گذشته اقدامات بسیار خوبی در بخش مناسبسازی محیط شهری در چند خیابان قم صورت گرفته ولی هنوز برای جبران عقبماندگیها باید اقدامات بیشتری صورت بگیرد.
وی تاکید میکند: مسئولان دست اندرکار باید خود را جای معلولان قرار دهند و نیاز معلولان برای استفاده از پارک، بانک، سوپر مارکت و … را فراموش نکنند.
معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی استان قم میگوید: اکنون اتوبوسهای عمومی به بخش خصوصی واگذار شدهاند بنابراین باید امکاناتی بر روی این وسائل نصب شود تا معلولان به راحتی از این وسائل استفاده کنند.
به گفته وی، کسانی که اکنون در زمینه احداث مترو یا منوریل قم فعالیت میکنند از همین حالا باید به فکر مناسبسازی این محیطها برای معلولان باشند چراکه بزرگترین دغدغه خانوادههای معلولان تردد آنهاست.
اماکن ورزشی و معلولان
معلولان برای تفریحات سالم به سالنهای ورزشی با امکانات لازم نیاز دارند تا بتوانند ضمن گذراندن اوقات فراغت خود، در رشته ورزشی مورد علاقه خود به تمرین بپردازند.
به گفته علیزاده بیماران ضایعه نخاعی و نابینایان از مکان مناسب برای ورزش در استان محروم هستند و در این زمینه باید در نظر داشت اگر این بیماران در خانه بمانند، برای خانوادهها مشکلاتی به وجود میآورند و حتی خودشان دچار افسردگی میشوند.
وی ادامه میدهد: جا دارد شهرداری و تربیت بدنی جلساتی برگزار کنند و اماکنی برای این معلولان در نظر بگیرند.
ورزش بیشترین دغدغه در حوزه معلولان است بنابراین اگر سالنهای ورزشی، پارکها و فضای مناسبی برای معلولان وجود داشته باشد، ۷۰ تا ۸۰ درصد مشکلات این خانوادهها حل میشود.
معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی استان قم میگوید: اکنون سالنی در فلکه ایرانمرینوس به ناشنوایان اختصاص پیدا کرده که تیمی در زمینه والیبال بانوان ناشنوا در این بخش فعالیت میکند و بانوان در این تیم صبح و بعد از ظهر به ورزش میپردازند.
تحصیل ۲۱۸ معلول در مقاطع مختلف تحصیلی
معلولان دارای توانمندیها و استعدادهای فراوانی هستند به طوری که اکنون بسیاری از این افراد در دانشگاههای دولتی، آزاد، پیام نور و علمی کاربردی مشغول تحصیل هستند.
به گفته علیزاده ۲۱۸ نفر از معلولان استان در مقاطع مختلف فوق دیپلم، لیسانس و فوقلیسانس در حال تحصیل هستند که تا سال گذشته ۱۰۰ درصد هزینه تحصیل آنها پرداخت شده است.
تصور نادرست از تواناییهای فرد معلول
بسیاری از افراد تواناییهای فرد معلول را نادیده میگیرند و این طور بیان میکنند که هیچ کاری از عهده معلولان برنمیآید در حالیکه جامعه معلولان در کشورها در حال افزایش است و استفاده از این نیروها در روند کارها تاثیرگذار است.
برخی خانوادهها دارای ۲ یا سه فرد معلول هستند به طوری که شغل مناسب برای آنها از جمله عواملی است که علاوه بر اینکه به معاش خانواده کمک میکند، سبب افزایش اعتماد به نفس در آنها نیز میشود.
موقعیت نامساعد افراد معلول در بازار کار از جمله مسئله بارزی است که همواره به چشم میخورد، به طوری که میزان بیکاری آنها بسیار بیشتر از افراد عادی است. تاثیر بیکاری در تمام سنین و تمام شرایط در افراد معلول مشهود و نمایان است و بسیاری از معلولان به دلیل آنکه تواناییهای آنها مورد بیتوجهی قرار میگیرد از فرصتهای شغلی کمتری برخوردار میشوند.
در ماده هفت قانون جامع حمایت از حقوق معلولان به ایجاد فرصتهای شغلی برای اشخاص ناتوان اشاره شده و در آن آمده است: دولت موظف است برای ایجاد فرصتهای شغلی برای افراد معلول تسهیلات ذیل را فراهم آورد که در بند الف این ماده به اختصاص حداقل سه درصد از مجوزهای استخدامی (رسمی، پیمانی و کارگری) دستگاههای دولتی و عمومی اعم از وزارتخانهها، سازمانها، موسسات، شرکتها و نهادهای عمومی و انقلابی و دیگر دستگاههایی که از بودجه عمومی کشور استفاده میکنند به افراد معلول واجد شرایط و … اشاره شده است.
علیزاده معتقد است که بر اساس قانون جامع حمایت از معلولان باید سه درصد استخدامی کشور به معلولان اختصاص پیدا کند ولی باید توسط مسئولان بررسی شود و با توجه به افزایش سطح تحصیلات معلولان آیا واقعا این سه درصد سهمیه استخدامی اجرایی میشود.
وی خاطرنشان میکند: اکنون معلولانی با تحصیلات لیسانس و فوقلیسانس داریم ولی به دلیل معلولیت، شغلی ندارند.
به گفته مجید قادری، معاون مشارکتها و اشتغال مراکز غیردولتی اداره کل بهزیستی استان قم، از ابتدای سال تاکنون ۷۸ نفر برای دریافت تسهیلات در خصوص خوداشتغالی و مشاغل خانگی به بانک و ۹۴ نفر از معلولان به کارفرما برای اشتغال معرفی شدند.
وی میگوید: باید در حوزه فنی و حرفهای با توجه به نوع معلولیت شغلهای خاصی آموزش داده شود بنابراین تخصصیسازی رشتههای فنی و حرفهای ضروری است.
گروه معلولان درصد قابل توجهی از شهروندان این شهر را تشکیل میدهند که باید کمک کنیم تا این افراد بتوانند فعالیتهای روزمره خود را انجام دهند و دستاندرکاران باید دست به دست هم دهند تا مشکلات معلولان کاهش پیدا کند و حق طبیعی معلولان برآورده شود و مشکلات آنها کاهش پیدا کند.