سیل و عدم مسئولیت پذیری
تعطیلی‌ها در هفته جاری باعث شد تا خیلی از خانواده‌ها بدون اطلاع از وضعیت جوی رهسپار سفر شوند؛ غافل از اینکه فقط هفت دقیقه توفان و بارش منجر به تخریب ماشین‌ها، خانه‌ها، مرگ و مفقود شدن هموطنانمان می‌شود. این در حالی است که سازمان هواشناسی به عنوان دستگاه مسئول در روزهای قبل از حادثه اطلاع‌رسانی لازم را به دستگاه‌های ذی‌ربط انجام نداده و فعالیت سازمان مدیریت بحران هم چندان قابل قبول نبوده است. در حالی که حوادث روزهای اخیر خسارت‌های جانی و مالی فراوانی بر جای گذاشت سازمان‌های مربوطه ظاهرا با شانه خالی کردن از مسئولیت توپ را به زمین دیگری انداخته و با سلب مسئولیت از وظایف خود به فرافکنی می‌پردازند. مسئولیت‌پذیری و توجه به این فضیلت اخلاقی بر کسی پوشیده نیست. با توجه به اینکه در سال‌های اخیر طرح جامع امداد و نجات در قانون سازمان مدیریت بحران در مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در گذشته نیز ستاد حوادث غیرمترقبه زیر نظر وزارت کشور فعالیت می‌کرد تا در مراحل بحرانی راهکارهای مناسب در نظر گرفته شود و به این ترتیب وظایف این سازمان برای همه دستگاه‌ها تبیین شود، دیگر شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیت پذیرفتنی نیست. باید توجه داشت که دستگاه‌ها در قبال وظایف قانونی خود در چرخه مدیریت بحران در مراحل قبل، حین و بعد از بحران باید وظایف خود را به درستی انجام و پاسخگوی فعالیت خود باشند. شاید یکی از نارسایی‌ها در مواقع بحرانی را بتوان عدم مسئولیت‌پذیری در مواقع ناکامی و مقصر جلوه دادن فرد دیگر دانست. همین امر خود گواه این است که افراد وظایف خود را فراموش کرده و با بی‌مسئولیتی نسبت به جامعه خود رفتار می‌کنند. باید توجه داشت که وقوع سیل در روز یکشنبه نه نخستین و نه آخرین بحران طبیعی خواهد بود. بنابراین نهادهای ذی‌ربط باید با کاهش مشکلات و نارسایی‌ها در مواقع بحرانی تمهیدات لازم را بیندیشند تا دیگر چنین شرایطی برای مردم پیش نیاید. برای مثال نوشهر و گلستان سرتاسر از جنگل پوشیده شده است اما اینکه چرا در اغلب فصول سال شاهد وقوع سیل در این مناطق هستیم جای تامل دارد. این در حالی است که اگر قبل از وقوع بحران تمام جوانب کار از سوی مسئولان امر پیش‌بینی می‌شد نه تنها مشکلاتی در این زمینه پیش نمی‌آمد بلکه بارش‌های اخیر می‌توانست در ذخیره‌سازی آب نیز مفید باشد. برخی افراد و سازمان‌های مربوطه در مواقع بحرانی به دنبال مقصر می‌گردند تا به این ترتیب با سلب مسئولیت از وظایف خود دیگری را مقصر این نارسایی جلوه دهند. با تشکیل سازمان مدیریت بحران وظایف مشخص شده و همه سازمان‌ها موظف به انجام آن هستند. باید از هر حادثه یا بحرانی درس گرفت و برای کاهش آسیب‌ها کوشید. در واقع این نوع رفتارهای سهل‌انگارانه و بی‌توجهی از سوی برخی سازمان‌ها باعث بروز استرس، بی‌اعتمادی و نگرانی در بین مردم می‌شود. باید توجه داشت که جلب اعتماد مردم به نوعی سرمایه محسوب می‌شود. در واقع پاسخگویی دستگاه‌ها در مواقع بحرانی باعث ارائه بهتر خدمات می‌شود. باید توجه داشت که بی‌مسئولیتی از قدیم الایام در بین مردم ایران زمین یکی از رذایل اخلاقی بوده است. برای مثال اگر در طول تاریخ برای کسی مشکلی به وجود می‌آمده با تشکیل مراسم گلریزان در پی کاهش آن آسیب بودند. در دین مبین اسلام هم مسئولیت‌پذیری به عنوان یک تکلیف اجتماعی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مسئولیت‌پذیری و توجه به وضعیت عمومی جامعه در فرهنگ دینی و ملی کشور ما از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. باید توجه داشت که خسارت‌ها فقط مالی نیست که بتوان آنها را جبران کرد بلکه در صورت بروز حادثه نمی‌توان کاری از پیش برد و فقط با حسرت باید از کنار آن گذشت. برای مثال اگر پدر خانواده‌ای بر اثر سانحه‌ای فوت کند شاید بتوان دیه آن را پرداخت کرد اما کمبود پدر در خانواده را چگونه می‌توان برطرف کرد؟ این نارسایی‌ها در جامعه نشان‌دهنده وجود حس بی‌توجهی و سهل‌انگاری در بین افراد و برخی مسئولان امر است. در اصل بروز عدم مسئولیت‌پذیری در جامعه به عنوان آسیب و تهدید است. با توجه به اینکه احتمال طوفان روز یکشنبه از سوی رسانه ملی اعلام شده بود اما باید به شکل جدی‌تر این خبر به سازمان‌های مربوطه اعلام می‌شد تا بار آسیب‌ها کاسته می‌شد. اکنون که حادثه را پشت سر گذاشته‌ایم نیز باید آسیب‌شناسی کنیم که چه کمبودهایی وجود داشته و برای آینده این کمبودها را جبران کنیم.
سید حسن موسوی چلک
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران
منبع:روزنامه آرمان