بررسی ریشه اختلافات خانوادگی

اختلافات خانوادگی یکی از علت های اصلی مراجعه افراد به مراکز مشاوره، روانشناسی و مددکاری اجتماعی است. اختلافات خانوادگی خاص جامعه ما نیست و همیشه در همه ادوار و جوامع مختلف وجود داشته و خواهد داشت.

آنچه در این میان مهم است این است که باید عوامل موثر در بروز این اختلافات را شناسایی کنیم چرا که هر کدام از مسائل و موضوع ها قابل بررسی است. توجه داشته باشیم که چند نکته به صورت محوری در حوزه اختلافات خانوادگی قابل تامل است. بخش مهمی از اختلافات خانوادگی مربوط به حوزه اقتصادی خانواده ها است. مسکن، تجملات و هزینه های جانبی به مشکلات اقتصادی درون خانواده ها مربوط می شود. اما بخشی دیگر که معمولاً افراد بخاطر آن نزد مشاور مراجعه می کنند مربوط به حوزه های زیر است:

روابط بین زوجین، روابط زناشویی، نحوه تعامل با اطرافیان و نوع برخورد با همدیگر، روابط بین فردی، خشونت های خانگی، عسر و حرج و چگونگی برخورد و تربیت فرزندان مبنای مراجعه به مراکز مشاوره ای است. توجه به چندین نکته ضروری است تا این که بتوانیم میزان اختلافات خانوادگی را به حداقل برسانیم اگر چه از بین بردن آن امکانپذیر نیست ولی می توان آن را مدیریت کرد و به حداقل رساند.

نخست باید فرهنگ گفت وگو را در خانواده تقویت کنیم و آن را کاملاً درون این نهاد مقدس جا بیندازیم یعنی اگر در جایی اختلاف نظر داریم به جای این که با بیان آن اختلاف را حل کنیم، گاهی سکوت می کنیم و همین سکوت زمینه ساز اختلاف و درگیری می شود. پس بنابراین فرهنگ گفت وگو کمک می کند تا صمیمیت بین اعضای خانواده افزایش پیدا کند و افراد با خواسته ها و انتظارات متقابل آشنا شوند و اگر سوء تفاهمی وجود دارد با گفت وگو سوء تفاهم را حل کنند زیرا ریشه بسیاری از اختلافات خانوادگی ناشی از سوء تفاهم است و سوء تفاهم نیز ناشی از صحبت نکردن است.

اگرچه در زندگی تعارض به وجود می آید اما آنچه مهم است یادگیری حل این تعارضات است زیرا تعارض می تواند باعث پیدایش اختلاف شدید میان اعضای خانواده شود.
اگرچه افراد بر مبنای ویژگی های مشترکی که با یکدیگر دارند، ازدواج می کنند، ولی این ویژگی های مشترک به معنای نفی وجود اختلاف و تفاوت ها نیست. پس لازم است به تفاوت های همدیگر احترام قائل شویم تا جایی که تفاوت ها اساس زندگی را تحت الشعاع قرار ندهند.

بنابراین نمی توان بعد از ازدواج همدیگر را تربیت کرد یا الزاماً انتظار داشت که فرزندان خانواده باید آنطور فکر بکنند که والدین انتظارش را دارند، زیرا ممکن است آنان مانند والدینشان نباشند. پس تقویت خصوصیات اخلاقی پسندیده می تواند اختلافات خانوادگی را به حداقل برساند. اعضای خانواده باید سعی کنند هر کدام عامل نشاط و شادی باشند و گذشت را سرلوحه زندگی شان قرار بدهند، البته گذشت به معنای پذیرش ظلم نیست. اعضای خانواده باید همکاری و مشارکت را سرلوحه رفتارشان قرار دهند و سعی کنند به درستی نقش شان را در خانواده ایفا کنند. ضمناً مسئولیت پذیری در درون خانواده امر بسیار مهمی است. همان طور که قبلاً گفته شد بخش مهم دیگر مدیریت اقتصادی است و طبیعتاً چشم و هم چشمی و ولخرجی در جایی که بیشتر از خرج درآمد خانواده را به خودش اختصاص می دهد باید مدیریت شود.

توجه داشته باشیم، حضور مشترک اعضای خانواده به صمیمیت در بین اعضای آن کمک می کند. اعضای خانواده باید در برنامه های گروهی مانند کوهنوردی، مهمانی و تفریحات سالم شرکت کنند، اما متاسفانه این برنامه ها بنا به دلایل متعددی کم شده است، ولی هرچه تعامل و برنامه های مشترک بیشتر باشد به ادبیات مشترک در زندگی خواهیم رسید.

در هر حال توجه داشته باشیم؛ در اغلب مسائل خانوادگی می توانیم با مراجعه به منابع اجتماعی مانند مراکز مشاوره ای، مددکاری اجتماعی یا از طریق تماس با خطوط تلفنی مانند ۱۴۸۰ کمک بگیریم یا اگر اختلافات حادتر شود می توانید با تماس با ۱۲۳ از اورژانس اجتماعی کمک بگیرید.

با توجه به این که موادمخدر نیز عامل اصلی در حوزه اختلافات خانوادگی است خانواده ها می توانند با برقراری تماس با خط ۰۹۶۲۸ از مددکاران و مشاوران یاری بگیرند.

باید یاد بگیریم برای داشتن زندگی بهتر وقت بگذاریم تا بتوانیم خانواده ای با نشاط تر، باثبات تر و سالم تر داشته باشیم. تاثیرپذیری خانواده ها از حوزه رسانه ها به معنای عام و گسترش تکنولوژی مانند تلفن همراه، اینترنت و شبکه های ماهواره ای می تواند زمینه ساز اختلافات خانوادگی باشد.

نکته آخر این که باید صداقت را در تعامل با اعضای خانواده سرلوحه اخلاق قرار دهیم، زیرا دروغگویی بزرگ ترین عامل تهدید خانواده و جامعه است.

سید حسن موسوی چلک
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران

روزنامه ایران، شماره ۵۲۷۳ به تاریخ ۲۴/۱۰/۹۱، صفحه ۲۱ (ایران شوک)