در نشست تخصصی توانبخشی اجتماعی برای افراد معلول مطرح شد: توانبخشی اجتماعی تحقق حق شهروندی افراد دارای معلولیت است
نشست تخصصی با موضوع “توانبخشی اجتماعی برای افراد دارای معلولیت؛ با تاکید بر نقش مددکاری اجتماعی” در دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی در تاریخ ۲۰ آذر ۹۵ با همت گروه مددکاری اجتماعی این دانشگاه و انجمن مددکاران اجتماعی ایران و همکاری سازمان بهزیستی استان تهران برگزار شد.
دکتر نحوی نژاد، معاون توانبخشی سازمان بهزیستی کشور، دکتر محمد کمالی، استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران و دارنده نشان سلامت اجتماعی، سید حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران، دکتر نیکتا حاتمیزاده، عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، و آقایان دکتر جلیلوند، ضرابی و البرزکوه از فعالان سازمان های غیردولتی مهمانان این برنامه بودند.
دکتر فردین علی پور عضو هیات علمی گروه آموزشی مددکاری اجتماعی و دبیر این نشست، در ابتدای برنامه ضمن اشاره به فعالیتهای گروه آموزشی مددکاری اجتماعی در راستای ارتقای سطح علمی دانشجویان و افزایش تعامل با سازمانهای مرتبط، از انجمن مددکاران اجتماعی ایران و سازمان بهزیستی استان تهران به عنوان همکاران نشست تقدیر و تشکر نمود.
وی با ذکر مقدمه ای کوتاه اهداف نشست را بیان نمود و از توانبخشی اجتماعی به عنوان عرصه ای مهم در حوزه توانبخشی یاد کرد.
در ادامه، دکتر نحوی نژاد معاون سازمان بهزیستی کشور با اشاره به وجود آمارهای متفاوت و متناقض در زمینه تعداد معلولین در کشور، از ضرورت ورود بیشتر مددکاران اجتماعی به حوزه توانبخشی اجتماعی سخن گفت و توانمندسازی و قادرسازی را به عنوان مهمترین نقشهای مددکاران اجتماعی در این راستا مطرح کرد.
وی گفت: مددکاران اجتماعی کلیدی‌ترین نقش را در تیم توانبخشی دارند و بدون ورود مددکاران اجتماعی، مشکلات حوزه اجتماعی ما حل نخواهد شد. در حقیقت، حضور مددکاران اجتماعی در تمامی مراحل توانبخشی ضروری است.
معاون توانبخشی سازمان بهزیستی کشور توانبخشی اجتماعی تحقق حق شهروندی افراد دارای معلولیت دانست و اذعان داشت: مددکاران اجتماعی در این راستا ابزارهای مختلفی را در اختیار دارند و باید تلاش کنند تا جامعه را برای ورود و مشارکت کامل افراد دارای معلولیت آماده کنند. اگر افراد دارای معلولیت قادر به مشارکت و حضور در جامعه نباشند، جامعه معلول است و جامعه معلول نیازمند حضور فعال مددکاران اجتماعی است.
دکتر محمد کمالی استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران و معاون اسبق سازمان بهزیستی کشور دیگر سخنران این نشست بود. وی با بیان اهمیت فعالیتهای تیمی در توانبخشی و لزوم تغییر پارادایمها در توانبخشی، بر لزوم نگاه و نگرش اجتماعی به فرد دارای معلولیت تاکید کرد.
دکتر کمالی افزود: در نگاه اجتماعی هر چقدر جامعه پذیراتر باشد و افراد دارای معلولیت بتوانند به راحتی در آن جامعه زندگی کنند، معلولیت کم رنگتر خواهد بود و ما “جامعهای برای همه” را در اختیار خواهیم داشت.
دارنده نشان سلامت اجتماعی همچنین ادامه داد: متاسفانه تاکنون توانبخشی بیشتر در حوزه پزشکی تعریف شده است و این در حالی است که اساساً عمده کار توانبخشی در حوزه اجتماعی است و بخش اجتماعی بسیار حائز اهمیت است. لازمه اجرای موفق برنامه های توانبخشی، حضور مددکاران اجتماعی است. به گفته دکتر کمالی، تربیت مددکاران اجتماعی و پیوند آنها با حوزه اجرایی برای کمک به توانبخشی اجتماعی افراد دارای معلولیت بسیار ضروری است.
خانم دکتر حاتمی زاده، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی نیز پیرامون نگاه سیستمی و همه جانبه به پدیده معلولیت سخن گفت و با تمرکز بر اهمیت توجه به سه سطح فرد، خانواده و جامعه بر لزوم نگاه به نقاط قوت افراد دارای معلولیت تاکید نمود.
علی ضرابی مدیر عامل و رئیس هیات مدیره مرکز حمایت از معلولین ضایعات نخاعی ایران سخنران بعدی این نشست بود. او نیز توانبخشی اجتماعی را برای تحقق حقوق شهروندی ضروری دانست و با اشاره به اهمیت تغییر نگرش در بطن جامعه، مددکاران اجتماعی را پیشگامان این حوزه معرفی کرد.
ضرابی به عنوان نماینده بخش غیردولتی فعال در عرصه معلولیت در سخنان خود تغییر نگرشهای اجتماعی را نه فقط به صورت شعاری بلکه به صورت واقعی خواستار شد و بر اهمیت اقدامات مددکاری اجتماعی در این زمینه تاکید کرد.
وی گفت: معتقدیم پیش نیاز تغییر نگرش مسئولین و سازمانهای ارائه دهنده خدمات، تغییر نگرش و فرهنگ در بطن جامعه است.
به اعتقاد ضرابی معلولیت و توانبخشی موضوعاتی چندوجهی اند که نیازمند همکاری بخشها و تخصصهای مختلف است و مجدداً بر تغییر پارادایمها و توجه به نگاه اجتماعی و مبتنی بر حقوق شهروندی تاکید کردند.
البرزکوه دیگر عضو هیات مدیره مرکز حمایت از معلولین ضایعات نخاعی ایران نیز با ذکر سخنانی کوتاه به اهمیت نقش سازمانهای غیردولتی اشاره کرد و گزارشی از فعالیتهای مرکز حمایت از معلولین ضایعات نخاعی ایران ارائه کردند. البرز کوه همچنین جذب اعتماد مردمی را برای توانبخشی اجتماعی مهم قلمداد کرد و نقش موثر سازمانهای غیردولتی در توانبخشی اجتماعی افراد دارای معلولیت غیرقابل انکار دانست.
در ادامه دکتر عباس جلیلوند به ارائه گزارشی از تجارب سازمانهای غیردولتی در کشور آلمان پرداخت و اذعان نمود: نقشهای تخصصی در تیم توانبخشی باید تفکیک شود و در این میان مددکاران اجتماعی جایگاه والایی دارند.
وی نیز مانند دیگر سخنرانان، اولویت تغییر نگرش نسبت به افراد دارای معلولیت را مورد تأکید قرار داد و گفت این امر از سردرگمی در حوزه واژه های مرتبط با معلولیت (توانخواه، توانیاب، و ….) با اهمیت تر است.
دکتر سیدمحمد حسین جوادی، دیگر عضو هیات علمی گروه مددکاری اجتماعی دانشگاه و عضو هیات مدیره انجمن مددکاران اجتماعی ایران از معاون سازمان خواست تا فضای بیشتری برای عمل مددکاران اجتماعی چه در حوزه پژوهش و چه در حوزه اجرا در اختیار متخصصین اجتماعی تیم توانبخشی قرار بدهند.
سیدحسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران سخنران پایانی این نشست بود که با ارائه نگاهی جامع به تفاوتهای مددکاری اجتماعی سنتی و نوین، به اهمیت نقشهای مختلف مددکاری اجتماعی در توانبخشی اجتماعی افراد دارای معلولیت پرداخت.
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران گفت: در سراسر تعریف جدید جهانی مددکاری اجتماعی به نگاه اجتماعی بر می خوریم و این نشان می دهد که جامعه مددکاران اجتماعی به این نتیجه رسیده اند که باید حوزه فعالیت های خود را وسعت داده و از سطح فرد به خانواده و جامعه گسترش دهیم.
به گفته موسوی چلک، مددکاری اجتماعی امروز باید آینده نگر، جامعه محور و معطوف به نیاز به جای معطوف به مشکل باشد و از سه ظلعی قدیمی مددکار- مددجو- مشکل فراتر برود. وی گفت امروز مددکاران اجتماعی اضلاع جدیدی به این مثلث افزوده اند که خانواده، جامعه، محیط زندگی و ایده آلها و آرمانهای فردی تنها چند مورد از آنند.
وی گفت: مأموریت اصلی مددکاران اجتماعی کمک به ارتقاء کیفیت زندگی و ارتقاء شاخصهای سلامت اجتماعی است. این در حالی است که حرفه مددکاری اجتماعی که باید اهرم توانبخشی در حوزه اجتماعی باشد در این بخش مهجور است. بر این اساس به نظر می رسد باید بکوشیم تا نقش خود را در حوزه توانبخشی از نو تعریف کنیم.
موسوی ادامه داد: در همین زمینه تفاهم نامه ای را تهیه کرده ایم تا با کمک سازمان بهزیستی بتوانیم پروتکل مداخله مددکاری اجتماعی در حوزه توانبخشی را تهیه و از ظرفیت مددکاران اجتماعی ایران برای توسعه این بخش استفاده کنیم.
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران به لایحه برنامه عمرانی سال ۹۶ نیز انتقاد کرد و اظهار نمود: در بودجه پیشنهادی سال آینده در بخش توانبخشی تنها ۳ تا ۶ درصد رشد مشاهده می کنیم در حالیکه رشد در سایر بخشها تا ۲۰ یا ۲۵ درصد بوده است. این رشد حداقلی ما را به شعارهایی که در زمینه توانبخشی اجتماعی داده می شود نخواهد رساند.
موسوی چلک سخنان خود را با پیشنهاد به تولید دانش بومی در حوزه توانبخشی اجتماعی و مددکاری اجتماعی توانبخشی به پایان برد.
بخش پایانی به ارائه پرسشهای شرکت‌کنندگان و پاسخ به آنها اختصاص یافت و نهایتاً با لوح تقدیر و اهداء دو کتاب به سخنرانان، نشست به پایان رسید.
در این نشست اعضای هیات علمی گروه مددکاری اجتماعی دانشگاه، تعدادی از متخصصین و کارشناسان حوزه توانبخشی، برخی از فعالان سازمان های غیردولتی و دانشجویان رشته مددکاری اجتماعی دانشگاه حضور داشتند.
