شصت سال ایفای مسئولیت اجتماعی در ایران
آزادی، عدالت و دموکراسی. مددکاران اجتماعی در هر کجای دنیا که در حال فعالیت هستند به دنبال این سه دستاورد اساسی انسان هستند. مددکاران اجتماعی تجلی ناب بر دوش کشیدن بار گناهان انسانها هستند بدون آن که کمترین احساس گناهی در آنها ایجاد کنند. اصولا مددکاران اجتماعی می دانند که بزرگترین مشکل اجتماعی تمام جوامع بشری احساس گناه است و تمام تلاش خود را می کنند تا این احساس را از گناهکاران دور کنند. مددکاران اجتماعی در پی برچسب زدایی از انسانها هستند و با این هدف جزئ تنها ترین افراد جوامع خود هستند زیرا باید در جامعه ای که کاملا ناخودآگاه رفتار می کند و بر اساس مد و یا رسوم اجتماعی کور کورانه در مورد انسانها قضاوت می کندآگاه باشند و قضاوت نکنند.
تاریخ هرگز بدون مددکار اجتماعی قابل تصور نیست. در هر دوره ای از تاریخ، از انسانهای کوچ نشین گرفته تا اقوام کشاورز، و از اقوام نانویسا گرفته تا جوامع مدرن امروزی همه و همه مددکاران اجتماعی با اسم ها و عناوین مختلف کنار خود داشته اند. رئیس قبیله ای که با درایت در پی حفظ قبیله خود از آسیبهای طبیعی و انسانی بود تا شمنی که سعی داشت آلام هم قبیله ای هایش را کاهش دهد و رهبری که به سعادت مردم خود می اندیشید و حتی پدری که درکنار مسولیت های فردی خود مسئولیت اجتماعی را هم درک می کرد همه و همه مددکاران اجتماعی بودند که ما را به امروز رسانده اند.
شهیدی که برای برخورداری همه انسانها از نعمت های مادی و معنوی جان خود را فدا کرده است مددکار اجتماعی بوده است.
ویژگی اصلی مددکاران اجتماعی حضور است. حضور در تمام شرایط و تمام عرصه ها. مددکاران اجتماعی از آغاز تاریخ تاکنون حضور داشته اند. مددکاران اجتماعی در جوامع اسیر و آزاد حضور داشته اند. آنها در جوامع ثروتمند و فقیر حضور دارند. برای مددکاران اجتماعی فرقی بین شرق و غرب و شمال و جنوب نیست. برای آنها فرقی بین زن و مرد نیست. آنها اهمیتی به رنگ پوست و نژاد و قومیت و دین نمی دهند. آغوش مددکاران اجتماعی همانقدر برای آسیب دیده باز است که برای آسیب زننده باز است. آنها در عالیترین سطح بودن یعنی خودآگاهانه زیستن قرار دارند و در جایی که خیلی ها هم صدا با توده مردم کسی را محکوم می کنند آنها در پی کاهش درد محکوم هستند.
مددکاران اجتماعی با اسم امروزین آن ۶۰ سال است که در این جامعه حضور دارند. فرقی نمی کند در بیمارستانی مدرن حاضرند یا در مجتمع بهزیستی کوچکی در یک روستا. در زندان کار می کنند یا در دانشگاه. مددکاران اجتماعی حضور دارند و این حضور با این که در دوره های مختلف فراز و فرودهایی را تجربه کرده اما هیچوقت باز نایستاده است.
ارزیابی قسمتی از فعالیت مددکاران اجتماعی است. آنها به صورت مستمر خود را ارزیابی می کنند و بی چشمداشتی از محیط که قرار است آن را بسازند رشد می کنند. مددکاران اجتماعی در ایران به خود می پیچند و بالا می روند و این البته کار هر کسی نیست. به خود پیچیدن و بالا رفتن انرژی می خواهد. انگیزه و عشق و جنون می خواهد. هر روز و هر لحظه ارزیابی خویشتن می خواهد و هر روز دوباره انتخاب کردن و دوباره حرکت کردن. شاید همین باعث شده که در جامعه ما در طول این ۶۰ سال، مددکاران اجتماعی اینقدر فرسوده شده اند. به خود پیچیده اند و بالا رفته اند و دست گرفته اند و بالا کشیده اند بدون این که حتی لحظه ای عقب بنشینند و کم بیاورند.
در مقام یک کارآموز مددکاری اجتماعی، به احترام ۶۰ سال حضور مددکاران اجتماعی و ایستادنشان و بالا رفتنشان با احترام می ایستم و می گویم:
همچنان به خود بپیچید و بالا روید مثل تمام مددکاران اجتماعی عزیزی که در این ۶۰ سال تمام توان خود را گذاشتند تا بمانند. بمانید!
رضا ببری
مددکار اجتماعی، مدیر کلینیک مددکاری اجتماعی مهرآذر