ضرورت مجازات جایگزین برای مادران زندانی/ کودکان نباید قربانی مجازات مادر شوند

خبرنگار بهداشت نیوز گفتگویی اختصاصی با سید حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران ترتیب داده است. او آسیب های حضور زنان و مادران در زندان ها و نقش مددکاران اجتماعی در این حوزه را مورد بررسی قرار داد.

وی گفت: در هر جامعه ای جرم اتفاق می افتد، جامعه ما نیز از این قضیه مستثنی نیست. از طرفی جرائم عمدی و غیرعمدی محدود به یک جنس نمی شود یعنی زن یا مرد براساس قوانین جاری کشور باید بخشی از زندگی خود را در زندان بگذرانند.

پذیرش اجتماعی زنان زندانی دشوارتر است

دکتر موسوی چلک ادامه داد: بخشی از زندانیان ما را زنان در برمی گیرند. زنان حدودا  بین ۴ تا پنج درصد کل زندانیان را تشکیل می دهد. همچنین عمدتا زنان به دلیل مسائل مالی به زندان می افتند اما باز در سال ها و ادوار مختلف جرائم آن ها

تغییر می کند.

رئیس انجمن مددکاران ایران افزود: واکنش خانواده ها و جامعه به زنان زندانی سخت تر از مردان زندانی است. به عبارتی پذیرش اجتماعی و حتی خانوادگی برای زنان زندانی دیرتر و دشوار تر از مردانی است که تجربه زندان دارند. مثلا اگر مردی با سابقه زندان به خواستگاری یک خانم برود در برخی موارد خانواده ها شاید کوتاه بیایند اما در مورد زنان اینطور نیست.

او گفت: حضور زن متأهل نسبت به زن مجرد در زندان، روی کانون خانواده اثر منفی بیشتری می گذارد، حالا اگر این زن مادر هم باشد باز تبعات منفی زندانی بودنش روی بچه هایش نیز اثرگذار خواهد بود. بنابراین وقتی پذیرش اجتماعی جامعه نسبت به زنان که تجربه زندان داشته اند دشوار می شود، زمینه ای را فراهم می کند که مرتکب جرائم دیگری شوند یعنی اگر دیواری  در برابر این گروه زنان بگذاریم، برای اینکه بتوانند زندگی خود را بچرخانند، خلاف های دیگر را تجربه می کنند.

نقش مددکاران اجتماعی در حمایت از زندانیان

دکتر موسوی چلک ضمن اشاره به اینکه انجمن مددکاران اجتماعی از سال های دور با انجمن حمایت از خانواده زندانیان و سازمان زندان ها ارتباط تخصصی و مشورتی داشته، اضافه کرد: در خیلی از همایش ها و کارگاه های ما نمایندگانی از این دو گروه حضور دارند و کارگروه تخصصی مددکاری اجتماعی هم داریم که به بحث زندان ها اختصاص دارد.

او در این باره تأکید کرد: مددکاران اجتماعی در کلینیک های تخصصی مددکاری اجتماعی، سازمان زندان ها و انجمن حمایت از خانواده زندانیان، به منظور بازگشت و مراقبت پس از خروج زندانیان سابقه  ی دیرینه و مؤثری دارند. اتفاقا در بحث مجازات جایگزین و میانجیگیری که اخیرا قوه قضائیه فراخوان آن را داده است و تشکیل پرونده ی شخصیت و آیین دارسی کیفری اسلامی یکی از گروه هایی که می توانند این مجوز را بگیرند مددکاران اجتماعی هستند.

مصلحت کودک از هر چیزی مهم تر است

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران گفت: وقتی مادر مرتکب جرمی می شود، بر طبق قانون، مجازات او حبس است اما تا جایی که امکان دارد باید مجازات جایگزین را به ویژه برای زنان مورد توجه قرار دهیم. موضوعی کهاینجا مطرح می شود در مورد کودکان این زنان است، چون بچه ها در سنین پایین نیاز به یک نظام مراقبت ویژه ی خانواده محور دارند .

وی در اینباره ادامه داد: نظام زندانبانی باید به نوعی تغییر کند که بچه ای که هیچ تقصیری در ارتکاب جرم مادر ندارد قربانی مجازات مادر نشود؛ مصلحت کودک بیش از هر چیزی مهم است. خوشبختانه در سازمان زندان ها و قوه قضائیه این نگاه قوی تر شده و بخشنامه هایی که برای کاهش جمعیت کیفری و مجازات جایگزین در نظر گرفته شده، تلاش دارند که از زندانی شدن افراد کاسته شود و ارتکاب یک جرم نباید پایان زندگی شرافتمندانه افراد باشد.

مراقبت از کودکان خارج از محیط زندان

دکتر سید حسن موسوی چلک پیشنهاد خوبی هم برای حضور بچه ها در کنار مادرانشان در زندان داشت: باید نظام ظبقه بندی و مراقبتی مشخصی برای حضور بچه ها در کنار مادرانشان داشته باشیم تا بچه ها آسیب نبینند. اگر در داخل زندان این شرایط نمی تواند فراهم شود، بچه های شیرخوار و بچه هایی که کوچک هستند را می توان در محیطی مناسب، خارج و نزدیک به محیط زندان نگهداری کرد، طوریکه در طول روز چند بار ارتباط و تعامل بین مادر و کودک فراهم شود.

رئیس انجمن مددکاران ایران در آخر به گفت: به اعتقاد من حضور بچه ها در کنار مادران در بندهایی که همه نوع مجرم در آن وجود دارد، اصلا به مصلحت کودک نیست.