قصه پر غصه دانش آموزان معلول
«ای کاش من هم می توانستم خود را با حیاط ناهموار مدرسه که دانش آموزان سالم با آن کنار آمده اند، وفق دهم و در شرایطی همسان آن ها تحصیل کنم، اما گویی چهاردیواری اتاقم برای ندیدن ناهمواری هایی که پیش روی زندگی ام قرار دارد بهتر است.» این مطالب را«امین» یکی از دانش آموزان معلول جسمی- حرکتی پشت تلفن بازگو می کند. صدایش می لرزد و تلاش می‌کند این بار بر احساسات خود غلبه کند چون به گفته خود هر بار که با کمبودی مواجه می شود و آن را برای دفاع از حقش مطرح می کند دیگر گریه امانش نمی دهد و مانع ادامه صحبتش می شود.
قصه غصه های «امین» شاید برای بسیاری از دانش‌آموزان معلول تکراری باشد؛ همان موانعی که سر راه آن ها قرار گرفته و برای افراد عادی به امری معمولی بدل شده است. یکی از دانش آموزان معلول در این باره می گوید: با تلاش مادرم توانستم به جای تحصیل در مدرسه استثنایی در یک مدرسه عادی ادامه تحصیل دهم اما مشکلاتی از جمله نامناسب بودن فضای فیزیکی مدرسه و سرویس بهداشتی و ترحم دانش آموزان موجب ناراحتی ام می شود.وی می افزاید: بسیاری از دانش آموزان معلول علاوه بر این که باید با ناتوانی های جسمی خود دست و پنجه نرم کنند باید با کمبود‌ها و مشکلات مختلفی نیز مبارزه کنند که این امر توان آن ها را کم می کند.
یک دانش آموز معلول دیگر هم تصریح می کند: با توجه به مشکل جسمانی ام برای رفت و آمد به مدرسه به سرویس نیاز دارم اما وضعیت اقتصادی خانواده ام به گونه ای نیست که بتوانند هزینه آن را تقبل کنند.وی می افزاید: سال گذشته، آموزش و پرورش بخشی از این هزینه را پرداخت می کرد اما در سال تحصیلی جاری هنوز اقدامی در این رابطه انجام نشده است.یکی دیگر از این دانش آموزان که به علت معلولیت جسمی- حرکتی‌اش از صندلی چرخدار استفاده می کند، می گوید: فضای کلاس ها در مدارس عادی برای ما دانش آموزانی که دچار این مشکل هستیم بسیار کوچک و تردد در این محیط طاقت فرساست.وی که خود را «محبوبه» معرفی می کند، می‌افزاید: در برخی درس ها دچار ضعف هستم اما معلمانم در این زمینه وقت چندانی به من اختصاص نمی دهند.در عین حال مادر دانش آموزی که دارای معلولیت خفیف است، اظهار می دارد: فرزندم در مدرسه عادی تحصیل می کند و ناتوانی هایش موجب عقب ماندن وی از همکلاسی هایش شده است.
وی که به ذکر نام خود در این گزارش تمایلی ندارد، ادامه می دهد: معلم فرزندم از همان روزی که متوجه ناتوانی‌اش شده، دیگر امور تحصیلی اش را پی‌گیری نمی کند.
در همین ارتباط، مدیر آموزش و پرورش استثنایی خراسان شمالی با بیان این که هزار دانش آموز با نیازهای ویژه در ۶۵ مدرسه و در قالب ۱۶ مرکز آموزشی استثنایی در استان تحصیل می کنند، می گوید: ۴۰۰ دانش آموز استثنایی نیز به شکل تلفیقی در مدارس عادی تحصیل می کنند و علاوه بر آن، هزار دانش آموز از خدمات مرکز اختلالات یادگیری بهره مند می شوند.
«حسین نعمتی» می افزاید: فضای فیزیکی تمام مراکز استثنایی استان مناسب سازی شده و متناسب با نیاز دانش آموزان است، ضمن این که از نظر فضای کلاس ها نیز مشکلی وجود ندارد و به ویژه برای دانش آموزان معلول جسمی- حرکتی کلاس های بزرگی در نظر گرفته شده است.وی اظهار می دارد: طبق دستورالعمل ابلاغ شده، باید فضا برای دانش آموزان معلول جسمی- حرکتی و نابینا که به شکل تلفیقی و فراگیر در مدارس عادی تحصیل می کنند فراهم باشد و این موضوع با بازدید کارشناس مربوطه پی گیری می شود.
وی در پاسخ به این پرسش که مناسب سازی مدارس عادی به چه میزان اعتبار نیاز دارد، می‌گوید: طبق برآورد اولیه ای که سال گذشته انجام شد در زمینه مناسب سازی مدارس عادی ۲۰۰ میلیون ریال اعتبار مورد نیاز است.وی درباره هزینه ایاب و ذهاب دانش‌آموزان معلول تصریح می کند: پرداخت این هزینه همیشه به شکل مشارکتی و سهم دولت بیش از سهم اولیا بوده اما امسال هنوز این میزان اعلام نشده است.وی می افزاید: با برنامه ریزی های انجام شده، اگر رفت و آمد یک دانش آموز معلول ساکن در روستا به مدرسه دشوار باشد معلم چند ساعت در هفته با حضور در منزل امور تحصیلی اش را پی گیری خواهد کرد.وی با اشاره به ارائه لوح فشرده و کتاب برای دانش‌آموزان نابینای محصل در مدارس عادی می گوید: ۲ ساعت اضافه کار به معلمان برای کمک به دانش آموزانی که به شکل تلفیقی در مدارس عادی تحصیل می کنند پرداخت می شود تا در صورت نیاز، عقب افتادگی درسی آن‌ها جبران شود.وی درباره توزیع وسایل توانبخشی می‌افزاید: تأمین وسایل توانبخشی به علت بالا بودن هزینه آن ها دشوار است اما تلاش می شود با کمک خیران نیازهای این بخش نیز برآورده شود.«نعمتی» بزرگ ترین مشکل دانش آموزان معلول را پایین بودن آگاهی جامعه از توانایی این قشر ذکر می کند و معتقد است: مردم، مسئولان و حتی خانواده معلولان از ظرفیت و توانایی آنان اطلاعی ندارند و برای بهره‌مندی آن ها از زندگی شهروندی تلاش چندانی نمی کنند و در پی ارائه خدمات به آن‌ها نیستند.
وی با بیان این که وظیفه آموزش و پرورش استثنایی، آموزش دانش آموزان معلول است، اضافه می کند: جامعه استنباط می کند که ایجاد اشتغال نیز برعهده این دستگاه است، بر این اساس طرح های خود اتکایی را نیز برای دانش آموزان اجرا می کنیم تا بتوانند در آینده با ادامه آن، برای خود شغلی ایجاد کنند.وی اظهار می دارد: تنها مرجع تشخیص جای دهی دانش آموزان در آموزش و پرورش استثنایی این اداره است و طبق قانون، هیچ یک از عوامل اجرایی مدرسه حق ندارند دانش‌آموزی را به علت ناتوانایی اش از تحصیل بازدارند.وی می افزاید: اگر معلم فکر می کند دانش‌آموزی توانایی لازم را برای تحصیل ندارد در این اداره مورد ارزیابی مجدد قرار می‌گیرد تا نسبت به جای دهی مناسب وی در آموزش و پرورش اقدام شود.