لزوم توجه به سلامت اجتماعی در سیاستگذاری های کلان حوزه سلامت/کاهش نشاط در جامعه نتیجه بی توجهی به شاخص سلامت اجتماعی

سیدحسن موسوی چلک
سیدحسن موسوی چلک

رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران با بیان اینکه:« هیچگاه موضوع سلامت اجتماعی در سیاستگذاری های اجتماعی ما مبنا نبوده است.» تاکید کرد:« باید این را بپذیریم همانطوری که ما در حوزه سلامت جسم، برنامه ریزی و سیاستگذاری کرده ایم و منابع گذاشته ایم در حوزه سلامت اجتماعی نیز این نگاه را داشته باشیم در غیراینصورت جامعه باید هزینه های غفلت از سلامت اجتماعی را در سایر ابعاد سلامت بپردازد.»

سلامت نیوز: رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران با بیان اینکه:« هیچگاه موضوع سلامت اجتماعی در سیاستگذاری های اجتماعی ما مبنا نبوده است.» تاکید کرد:« باید این را بپذیریم همانطوری که ما در حوزه سلامت جسم، برنامه ریزی و سیاستگذاری کرده ایم و منابع گذاشته ایم در حوزه سلامت اجتماعی نیز باید این نگاه را داشته باشیم در غیراینصورت جامعه باید هزینه های غفلت از سلامت اجتماعی را در سایر ابعاد سلامت بپردازد.»
سید حسن موسوی چلک در گفت وگو با خبرنگار سلامت نیوز در تعریف سلامت اجتماعی، گفت:« تعریف های مختلفی از سلامت اجتماعی ارائه شده است اما به صورت کوتاه می توان گفت سلامت اجتماعی چگونگی وضعیت ارتباط فرد با دیگران در جامعه یا به عبارتی همان جامعه پذیری است. برخی سلامت اجتماعی را کیفیت و کمیت درگیر شدن افراد با اجتماع تعریف می کنند به طوری که لارسن که یکی از معروف ترین اندیشمندان است سلامت اجتماعی را به عنوان گزارش فرد از کیفیت روابطش با افراد دیگر تعریف می کند.»
وی ادامه داد: « برخی بعد اجتماعی سلامتی را که شامل مهارت های اجتماعی، عملکرد اجتماعی و توانایی شناخت هر فرد از خود به عنوان عضوی از جامعه بزرگ تر می شود را در تعریف سلامت اجتماعی می آورند.»

جدی نگرفتن بعد اجتماعی سلامت
این آسیب شناس اجتماعی تاکید کرد:«  باید بپذیریم اگر ما بر چهار بعد سلامت متمرکز می شویم یکی از مهمترین ابعاد سلامت، بعد اجتماعی آن است و مددکاران اجتماعی به نوعی سفیران و مدیران حوزه سلامت اجتماعی هستند اما در کشور ما هیچ گاه بعد اجتماعی سلامت جدی گرفته نشده است.»
وی افزود:« همیشه وقتی بحث سلامت مطرح می شود عمدتا سلامت جسم مبنای کار ما قرار می گیرد این در حالی است که ابعاد اجتماعی سلامت می تواند تاثیر مستقیمی در سلامت جسم و روان داشته باشد و متاسفانه این بخش از سلامت هم در نظام برنامه ریزی کشوری و هم در نظام آموزشی کشور و هم در نظام سیاستگذاری کشور ما مغفول مانده است به همین دلیل تا به امروز حتی یک بار سنجش شاخص های سلامت اجتماعی در کشور ما انجام نشده است.»

تضعیف شاخص های سلامت اجتماعی مرگ تدریجی است
رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران خاطرنشان کرد:« عمدتا در حوزه سلامت نگاه تک بعدی داریم به دلیل اینکه درحوزه سلامت جسم، وقتی بیماری شایع می شود ممکن است مرگ آنی را به دنبال داشته باشد اما درگیری در حوزه اجتماعی و تضعیف شاخص های سلامت اجتماعی مرگ تدریجی است ولی چون تدریجی است ممکن است از آن غفلت شود و توجهی به آن نشود که این مسئله ناشی از مظلومیت حوزه اجتماعی در سیاستگذاری های کلان کشور در ادوار مختلف است.»

کاهش آسیب های اجتماعی به دنبال افزایش نشاط در جامعه
وی تاکید کرد:« ارتقای سلامت اجتماعی و شاخص های سلامت اجتماعی می تواند افزایش نشاط را در جامعه به دنبال داشته باشد همچنین می تواند موجب افزایش انسجام اجتماعی، شکوفایی اجتماعی، همبستگی اجتماعی، مسئولیت پذیری اجتماعی، افزایش پذیرش اجتماعی، افزایش شاخص های رفاه و افزایش رضایت اجتماعی از زندگی و در نهایت کاهش آسیب های اجتماعی می شود بنابراین نباید از این مسئله غافل شد.»
موسوی چلک ادامه داد:« در جامعه ای که مردم از سلامت اجتماعی برخوردار هستند آن جامعه، جامعه سالم تری خواهد بود و عملکرد افراد مثبت تر است. سلامت اجتماعی حتی می تواند بر روی سلامت روانی افراد نیز تاثیرگذار باشد. در چنین جامعه ای افراد می توانند نقش های اجتماعی را چه به عنوان همسایه یا همکار یا همشهری یا عضو یک تشکل و … به درستی انجام دهند. طبیعتا در چنین جامعه ای هم انطباق اجتماعی و هم مشارکت اجتماعی بیشتر است.»

در صورت غفلت از سلامت اجتماعی،مردم باید در سایر ابعاد سلامت هزینه بپردازند
وی خاطرنشان کرد:« باید این را بپذیریم همانطوری که ما در حوزه سلامت جسم، برنامه ریزی و سیاستگذاری کرده ایم و منابع گذاشته ایم باید در حوزه سلامت اجتماعی نیز این نگاه را داشته باشیم در غیراینصورت جامعه باید هزینه های غفلت از سلامت اجتماعی را در سایر ابعاد سلامت بپردازد این در حالی است که ما در حال حاضر نه در قانون بودجه و نه در قانون برنامه جایگاهی برای حوزه سلامت اجتماعی در نظر نگرفته ایم.»
مدیرکل دفتر امور آسیب های اجتماعی وزارت تعان، کار و رفاه اجتماعی افزود:« به همین دلیل باید از ظرفیت های متخصصین اجتماعی از جمله مددکاران اجتماعی استفاده کرد. بدون شک مددکار اجتماعی می تواند بیشترین نقش را در حوزه مدیریت و سیاستگذاری اجتماعی در حوزه سلامت اجتماعی داشته باشد.»

عدم سنجش دقیق نشاط اجتماعی در کشور
وی در پاسخ به اینکه آیا دلیل کاهش نشاط اجتماعی در جامعه ما همان غفلت از شاخص های سلامت اجتماعی است؛ گفت:« مولفه های بسیاری بر نشاط اجتماعی تاثیرگذار است البته در کشور ما سنجش دقیقی از نشاط اجتماعی انجام نشده است. طبیعتا مدیریت شادی، احساس پویایی در جامعه، تعلق به جامعه و تقویت هویت فرهنگی می تواند بستری برای افزایش نشاط اجتماعی باشد البته نشاط فقط خندیدن نیست بلکه احساس پویایی کردن یا احساس تعلق داشتن به جامعه است.»
موسوی چلک ادامه داد:« در جامعه ای که مردم آن از نشاط اجتماعی بالاتری برخوردارند رضایت از زندگی در آن بالا است. در این جامعه برای شادی و نشاط برنامه دارند و شادی و نشاط حاشیه زندگی نیست و مدیریت شادی و نشاط در جامعه انجام می شود نه افراط داریم و نه تفریط . ما به دنبال چنین جامعه ای هستیم.»

تاثیرگذاری شرایط کلی جامعه بر نشاط اجتماعی
وی در پاسخ به اینکه چرا در جامعه ما مردم در مقایسه با قبل نسبت به یکدیگر بی تفاوت شده اند و آیا این ناشی از نبود نشاط اجتماعی در جامعه ما است، گفت:« باید بپذیریم شرایط کلی جامعه بر روی نشاط تاثیرگذار است و ما نباید از آن غفلت کنیم.»
موسوی چلک افزود:« احساس پویایی، شایسته سالاری، مدیریت درست و ثبات اقتصادی، امنیت روانی و اجتماعی، امید به آینده، آشنایی با مهارت های زندگی، احساس تعلق اجتماعی، کمک می کند تا فرد نشاط اجتماعی بیشتری داشته باشد. همچنین سلامت در ابعاد مختلفش بر روی نشاط تاثیرگذار است.»
این آسیب شناس اجتماعی خاطرنشان کرد:« نشاط اجتماعی باعث می شود که ما هم خانواده بانشاط و هم جامعه بانشاطی داشته باشیم طبیعتا اگر در جامعه بر روی این بخش سرمایه گذاری کنیم کیفیت زندگی مردم هم ارتقا پیدا می کند.»

سلامت اجتماعی در سیاستگذاری جایگاهی ندارد
وی در پاسخ به این سوال که با توجه به تاثیر سلامت اجتماعی در کاهش آسیب های اجتماعی آیا بهتر نیست سرمایه گذاری بیشتری بر روی آن صورت گیرد تا از آسیب های اجتماعی پیشگیری شود؛ گفت:« دلیل آن، این است که هیچگاه موضوع سلامت اجتماعی در سیاستگذاری های اجتماعی ما مبنا نبوده است طبیعتا اگر بخواهیم در این بخش کار کنیم باید در حوزه سیاستگذاری اجتماعی موضوع نشاط اجتماعی و سلامت اجتماعی را جدی تر از گذشته ببینیم در غیراینصورت هزینه ای که باید بپردازیم بالاتر از سرمایه گذاری در این بخش خواهد بود.»
مدیرکل دفتر امور آسیب های اجتماعی وزارت تعان، کار و رفاه اجتماعی در پاسخ به اینکه آیا دلیل کم توجهی به سلامت اجتماعی در جامعه ما به دلیل وجود نواقصی در قوانین ما است؛ گفت:« امروز سلامت اجتماعی در سیاستگذاری جایگاهی ندارد لذا در حوزه سیاستگذاری که نقش محوری در این حوزه دارد باید تلاش بیشتری صورت گیرد. البته هم باید متخصصین اجتماعی قوی تر عمل کنند و هم اینکه سیاستگذاران باید دغدغه حوزه اجتماعی را بیشتر از قبل داشته باشند.»
وی در پاسخ به اینکه اگر قوانین نقص دارد یا قانونی برای اولویت قراردادن سلامت اجتماعی وجود ندارد کدام نهاد یا سازمان باید در جهت رفع آن اقدام کند؛ گفت:« مجلس و مجمع تشخیص مصلحت نظام در این میان نقش دارند چرا که سیاستگذار در این حوزه مجمع تشخیص مصلحت نظام است که باید سیاستگذاری کند. در حال حاضر جلسات سیاست های کلان در حوزه سلامت درحال تدوین است و اطلاعی ندارم که تا چه حدی حوزه سلامت اجتماعی مبنای جلسات مجمع تشخیص است.»
رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران تاکید کرد:« اگر قرار باشد در سیاست های کلان موضوع سلامت اجتماعی مورد توجه قرار گیرد، موضوع سیاستگذاری سلامت در حوزه سلامت اجتماعی و اجرا و هماهنگی و نظارت را باید به سازمان های اجتماعی از جمله وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان بهزیستی واگذار کنند.»

عدم سنجش شاخص های اجتماعی ضعف است
وی در پاسخ به اینکه شاخص های سلامت اجتماعی در جامعه ما چیست؟ گفت:« سنجشی راجع به شاخص های سلامت اجتماعی انجام نگرفته است و متاسفانه هنوز یک پژوهشی که به صورت ملی این شاخص ها را مشخص کرده باشد تایید نشده که خود این مسئله باز یک ضعف در حوزه اجتماعی است.»
موسوی چلک درباره راهکارهای لازم برای تعیین شاخص های سلامت اجتماعی گفت:« ابتدا ایجاد دغدغه در حوزه سیاستگذاران، تدوین شاخص ها و ارزیابی مستمر شاخص های سلامت اجتماعی به صورت ملی و منطقه ای لازم است.»
رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در پایان گفت:« ما در انجمن مددکاران اجتماعی ایران آمادگی امان را برای این کار اعلام می کنیم با این شرط که سازمان ها فضا را برای کار در این حوزه فراهم کنند و کار سنجش سلامت اجتماعی را به متخصصین اجتماعی واگذار کنند.»

منبع: سلامت نیوز