مددکاری اجتماعی در نظام آموزشی
یکی از نهادهای اجتماعی هر جامعه نهاد آموزش وپرورش است که مسئولیت مهمی در تربیت کودکان، نوجوانان وجوانان برعهده دارد. نگاه گسترده به نقش آموزش وپرورش به عنوان عاملی مؤثر در فعلیت بخشیدن به امکانات بالقوه و ذاتی افراد و تسهیل مسیر حرکت وجودی آدمی به سوی کمال، اهمیت این نهاد اجتماعی را بیش ازبیش نشان می دهد. نقش راهنمایی در آموزش وپرورش افراد به حدی است که عده ای از صاحبنظران آن را به نوعی تعلیم و تربیت قلمداد کرده اند و برخی نیز راهنمایی و مشاوره را تسهیل کننده جریان تعلیم و تربیت می دانند. از سوی دیگر، یکی از نیازهای هر جامعه ای تربیت نیروی انسانی خلاق، موثر، مسئولیت پذیر، با نشاط و سالم است. طبیعتا تحقق این هدف منوط به بهره گیری از ظرفیت های مختلف در تمامی محیط ها اعم از اجتماعی، خانوادگی و… است. یکی از مهمترین محیط های اجتماعی که افراد در دوران رشد خودشان با آن سر و کار دارند، محیط مدرسه است که هرگونه سرمایه گذاری روی نیروی انسانی در این محیط می تواند به خوبی صورت بگیرد. شاید به همین دلیل است که می بینیم از سیاست های کلی تحول در نظام آموزشی که توسط مقام معظم رهبری ابلاغ می شود، آموزش مهارت های اجتماعی و سبک زندگی و پیشگیری از آسیب های اجتماعی است که همواره بر آن تاکید و تصریح می شود. علاوه بر این، با توجه به حضور سه گروه در محیط مدرسه اعم از دانش آموزان، والدین آنها و اولیای مدرسه به نظر می رسد، آموزش در این محیط می تواند بستر مناسبی برای پیشگیری از آسیب های اجتماعی و ارتقای سلامت اجتماعی و روانی در هر جامعه ای باشد اما، متاسفانه در آموزش وپرورش ما از این ظرفیت به خوبی استفاده نشده است گرچه، مراکز آموزشی کشور بخشی تحت عنوان مشاوره دارند اما، به نظر می رسد این بخش ها تنها از نظر فیزیکی بخش مشاوره هستند و آن گونه که باید کارایی لازم را نداشته و نقش موثری را در مشکلات ایفا نمی کنند. از این رو، به نظر می رسد مشاوره و مددکاری اجتماعی به عنوان یک رکن اساسی در نظام آموزش وپرورش باید مورد توجه ویژه قرار بگیرد و از آنجایی که می تواند موجب ایجاد تعامل بین محیط مدرسه، خانه و خانواده ها و از سوی دیگر نقش واسطه بین محیط مدرسه و سایر محیط هایی که دانش آموزان در آنها حضور دارند را ایفا کند، می تواند بسیار موثر عمل کند. مددکاران اجتماعی به دلیل تخصصی که دارند و منابع اجتماعی را خوب می شناسند می توانند با خانواده ها و سایر محیط های اجتماعی ارتباط داشته باشند و به این ترتیب به نظام آموزش وپرورش در راستای تحقق و ارتقای برنامه های اجتماعی کمک کنند. اما، متاسفانه این تعامل در وزارت آموزش وپرورش دیده نشده است در حالی که، ایجاد این بستر در آموزش وپرورش می تواند در حوزه های اجتماعی بیشترین تاثیر را داشته و کمک شایانی به این حوزه ها بکند. البته، نباید از این نکته غافل شویم که همه نیازهای اجتماعی نیاز به آموزش و بازآموزی مستمر دارند و سه گروه یاد شده شامل، دانش آموزان، والدین آنها و اولیای مدرسه باید به طور مستمر از سوی نهادهای متولی که آموزش وپرورش یکی از آنهاست، تحت این آموزش ها قرار بگیرند. چراکه، مسائل اجتماعی در زمان متوقف نمی شود از این رو آموزش ها هم باید مستمر باشد و هر سه گروه یادشده در رابطه با مسائل اجتماعی نوین در معرض آموزش قرار بگیرند تا ضمن اینکه به روز باشند، آمادگی برخورد و مقابله با پدیده های نوین اجتماعی را داشته و کمتر دچار آسیب شوند. از این رو از وزیر آموزش وپرورش و سایر مسئولان که در راس وزارت آموزش وپرورش قرار گرفته اند این انتظار می رود که انقلابی بنیادین، تاریخی و اساسی در نظام آموزش و پرورش کشور به پا کنند که لازمه آن ایجاد واحدهای اجتماعی مددکاری در مدارس است. انجمن مددکاران ایران این آمادگی را دارد که تعدادی از مددکاران اجتماعی خود را به صورت پایلوت در تعدادی از مدارس کشور مستقر کند تا مسئولان آموزش وپرورش بعد از نظارت بر عملکرد آنها و ارزیابی نتایج کار در صورتی که فعالیت این گروه را مورد پذیرش قرار دادند، بتوانیم این موضوع را در آموزش وپرورش نهادینه کنیم چرا که، این خلأ در تک تک مدارس کشور حس می شود و منجر به بروز آسیب های اجتماعی بسیاری در جامعه خواهد شد. البته این موضوع به منزله نفی خدمات مشاوره ای اهمیت وجود آن نیست اما، چیزی که باید به آن توجه شود این است که مددکاران اجتماعی قابلیت هایی دارند که می توانند به مدرسه، مدیران آن و گستره نظام آموزشی کمک کرده و تاثیرگذار باشد
حسن موسوی چلک
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران
منبع: روزنامه آرمان ۱۳۹۳/۷/۲