ده مطالبه حیاتی اجتماعی در ایران
در روزهای تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری و سه مناظره آن، جایگاه حوزه اجتماعی بسیار برجسته بود؛ به‌طوری‌که نام دو سازمان بهزیستی و کمیته امداد به‌عنوان نهادهای این حوزه چندین و چند بار در سخنان نامزدهای ریاست‌جمهوری و منتقدان و موافقان آنها آمد. از سوی دیگر، بحث‌های داغ آنها بر سر گشت ارشاد، حاشیه‌نشینی، فضای مجازی و موضوع فقر، حکایت از آن دارد که یکی از اصلی‌ترین چالش‌های پیش‌روی منتخب دوازدهمین دوره ریاست‌جمهوری، حوزه اجتماعی است. از سوی دیگر، پیام رهبری نظام که بعد از انتخابات منتشر و در آن از رئیس‌جمهور منتخب خواسته بود درباره موضوع آسیب‌های اجتماعی غفلت نشود و توجهی که در برنامه ششم توسعه به‌عنوان سندِ قانونی پیش‌روی آقای روحانی است، ما را به این باور می‌رساند که مطالبات مردم حتی اگر جنبه اقتصادی نیز داشته باشد، بدون حل پیامدهای اجتماعی آن میسر نیست. بنابراین برخی از مطالبات حوزه اجتماعی در چهارسال پیش‌رو را می‌توان این‌گونه دید:
١- نظام رصد آسیب‌های اجتماعی باید ایجاد و فعال شود. خوشبختانه در برنامه ششم به این موضوع اشاره شده و دولت باید با جدیت آن را پیگیری کند.
٢- مدیریت اجتماعی کشور نیازمند یک بازنگری جدی به‌ویژه در حوزه ساختار است. در این میان می‌توان به سازمان بهزیستی به‌عنوان بزرگ‌ترین سازمان اجتماعی کشور توجه کرد. تجربه ٢٠ و چند سال حضور این‌جانب در عرصه اجرائی و مدیریتی کشور، یادآوری می‌کند اکنون زمان آن رسیده که سازمان بهزیستی به معاونت ریاست‌جمهوری ارتقا پیدا کند؛ چراکه اساسا موضوعات بحث‌شده در این سازمان، فرابخشی بوده و حتی یک وزارتخانه هم برای پیگیری آن کفایت نمی‌کند. بنابراین ارتقای آن به معاونت ریاست‌جمهوری، نوید مدیریت اجتماعی قوی‌تر، سازمان یافته‌تر و عمل‌گرایانه‌تر را به مردم می‌دهد.
٣- دولت رویکرد خود را در زمینه اجتماعی در چهار سال پیش‌رو، رویکردی ارتقایی ببیند. از این دریچه می‌توان از دولتمردان پرسید برای ارتقای سلامت اجتماعی، افزایش سرمایه اجتماعی و… چه برنامه‌ای دارند. باید توجه داشت اگر دولت سرمایه‌های اجتماعی را افزایش ندهد، نمی‌تواند به مشارکت عمومی امیدوار باشد و در نتیجه نمی‌توان چندان به اجرائی‌شدن مطالبات مهمی مانند اقتصاد مقاومتی، توجه به تولید داخلی و… امیدوار بود.
۴- مسئله فضاهای مجازی امروز بسیار اهمیت پیدا کرده است. مردم نیازمند جواب شفافی از سوی دولتمردان در این زمینه هستند؛ آیا قرار است دولت از فرصت‌های فضای مجازی استفاده کند یا نگران تهدیدهای آن است؟
۵- در شرایطی استثنایی به سر می‌بریم؛ در ٢٠ سال اخیر، این نخستین‌باری است که مدیریت‌های شهری (شوراهای شهر و روستا) با رئیس‌جمهور منتخب، از نظر سیاسی قرابت‌هایی دارند. بنابراین استفاده از ظرفیت مدیریت شهری برای تحقق برنامه‌های دولت، باید و باید در دستور کار دولت قرار بگیرد.
۶- از آقای روحانی باید پرسید چرا کمترین ارتباط را با نخبگان اجتماعی و تشکل‌های فعال در این حوزه دارند. این ارتباط چه زمانی قرار است تقویت شود؟ یا در انتخاب وزرا، نظر تشکل‌ها و نخبگان اجتماعی سهیم خواهد بود؟
٧- در حوزه هنر و رسانه، دولت موظف به تنظیم و همسوسازی سیاست‌گذاری‌ها با تلاش‌های اجتماعی است. آیا دولتی که می‌خواهد نشاط را در جامعه افزایش دهد، برای استفاده از ظرفیت‌های هنر و رسانه برنامه‌ای دارد؟
٨- زمان یک‌کاسه‌کردن شوراهای متعدد در سطح عالی کشور فرا رسیده. ما نیازمند چند شورای اصلی هستیم که دولت بتواند تصمیمات آنها را اجرائی کند و از سوی دیگر، مأمور به نظارت بر آنها باشد. یادمان نرود، فسادها از بی‌توجهی به مسئله نظارت پدید می‌آیند.
٩- دانسته یا ندانسته در حوزه اجتماعی، مدیرانی غیراجتماعی داریم. وقتی فرمان حوزه اجتماعی در دولت‌های مختلف به دست فرمانداران این حوزه سپرده نشده، چطور توقع بهبود و عبور از چالش‌های اجتماعی را داریم؟ قرار است دولت در بحث برنامه‌ریزی‌های کلان حوزه اجتماعی، پنج مؤلفه را در نظر بگیرد: فراگیری، جامعیت، کفایت، پایداری و اثربخشی. به نظر می‌رسد زمان آن رسیده که بسیاری از برنامه‌های کلی کشور در حوزه اجتماعی، براساس این پنج فاکتور بازنگری شوند.
١٠- آقای روحانی در حوزه مسائل اجتماعی که مسائل زندگی مردم است، با آنها صادق باشید. نترسید و نگران نشوید. شما چهار سال دیگر قرار است در ساختمان پاستور بمانید و مردم در این چهار سال تنها و تنها از شما صداقت می‌خواهند. برای حل مسائل اجتماعی، رویکردهای اجتماعی پیدا کنید؛ چراکه مردم با رویکردهای قهری، سال‌هاست قهر کرده‌اند.
سیدحسن موسوی چلک
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران
منبع: روزنامه شرق