یادداشت: فرمان حوزه اجتماعی را به دست اهلش بسپریم
در این ایام که به عید غدیر هم نزدیک می شویم بیشتر به یاد امام علی(ع) می افتیم ولی این که چقدر از فرمایشات ایشان و دیدگاه های شان بهره می بریم و در عمل توجه می کنیم( در کنار به یاد بودن)، نیز بسیار مهم هست.
یکی از نکات مهم در اداره هر جامعه ایی برای جلوگیری از سقوط و انحطاط از منظر ایشان به ناشایسته سالاری بر می گردد و کنار زدن انسان های لایق. این موضوع در حوزه های مختلف می بایست مورد توجه قرار گیرد تا هر کس سر جای خودش باشد.هر کس به تناسب توانایی ها و دانش و تخصص و تجربه خود منصبی را بگیرد که مرتبط باشد.
خاطرم هست یک روز مسابقه فوتبال با یک تیم نه چندان قوی داشتیم. اگر بازی رابرنده می شدیم به مرحله یک چهارم نهایی می رفتیم. مربی ما وقتی تیم را ارنج می کرد من را که فوروارد بودم گذاشت دفاع و همین طور دفاع آخر را گذاشت فوروارد. یک بهم ریختگی که نگو ونپرس. نیمه اول حتی یک گل هم نزدیم.وسط نیمه یک نفر از پیشکسوتان آمد و به مربی گفت: فلانی! شما بگو این یازده نفر بروند داخل زمین خودشان می دانند که کجا قرار بگیرند. نیمه دوم هفت گل زدیم. الان داستات حوزه اجتماعی کشور با این همه مشکلات متعدد و پیچیده و تو در تو و دردناک و نگران کننده شبیه بازی فوتبال در نیمه اول شده است. مسئولیت ها،امانت های بسیار مهمی هستند که باید به اهلش سپرده شود.آنان که بدون داشتن شایستگی های لازم،خود را در مقام اداره قرار می دهند یا آنهایی که افراد را بدون شایستگی های لازم برای اداره امور می گمارند،بالاترین خیانت ها را مرتکب شده و سبب هلاکت خود و دیگران می شوند و در دنیا و آخرت مغضوبند.
مسئولیت اداره هر کاری، باید براساس رعایت شایستگی ها باشد و چنانچه این اصل مهم زیر پا گذارده شود، شیرازه امور از هم می پاشد و هیچ کاری به مقصد نمی رسد. در نظر حضرت علی علیه السّلام تمام پست های مدیریتی و سیاسی، کارهای تخصصی ویژه ای هستند که هرکدام افراد خاص خود را می طلبد و هر پستی به تناسب نیاز خلاقیت،شایستگی و تخصص ویژه ای که دارد و جایز نیست که افراد متناسب با نیاز سایر پستها و مشاغل متصدی آنها شوند.زیرا در آن صورت نمی توان به یک نظام مطلوب دست یافت.طبق مطالعات انجام شده و اسناد مختلف امام علی علیه السّلام در جای دیگر اصل تخصص گرایی را روشن تر مورد توجه قرار داده و آشکارا می فرمایند:”کارها را به دست افراد متخصص و خبره بسپارید.” به اعتقاد امام علی علیه السّلام اصل شایسته سالاری که از عدالت سرچشمه می گیرد،نباید به هیچ قیمتی خدشه دار گردد. ازاین رو آن امام بزرگوار تضعیف حکومت خود و جنگ های متعدد از سوی دشمنانش را پذیرفت، ولی اصل مزبور را زیر پا ننهاد.امام در نامه های فراوانی که خطاب به استانداران خود نوشته اند ضمن تأکید به رعایت اصل لیاقت و شایستگی در نصب کارگزاران، معیارها و ویژگی های دقیقی را ذکر می کنند که نشانگر اهمیت این امر می باشد. از جمله آنها « پرهیز از سپردن امور به نااهلان است. منظوراز ناهالان کسانی هستند که شایستگی لازم برای آن امور را ندارند.
الان داستان حوزه اجتماعی ماست که علیرغم تهدید های مختلفی که در این زمینه می شویم باز هم فرمان این حوزه در بسیاری از سازمان ها به دست اهلش نیست. ممکن است افرادی که این مسولیت ها را داشتند یا دارند انسان های خوبی از نظر رفتاری و ظاهری و .. باشند ولی چون تخصص ندارند هیچ گاه نمی توانند مدیران موفقی باشند چون« هر کسی را بهر کاری ساخته اند». یعنی این که هر کس تخصصی را آموخته است و یا علم و دانشی را تحصیل کرده است در همان تخصص و دانش اشتغال داشته باشد تا کارها با تخصص و دانش همراه باشد و همچنین زحمات قبلی هدر نرود و استحکام و سلامت کار مطلوب باشد.
حوزه اجتماعی متاسفانه در بسیاری از مواقع حیات خلوت سیاسیون بوده و هنوز هم هست. نتیجه این نوع انتصابات در دستگاه های اجرایی همین میشود که الان شاهد هستیم. اگر منصفانه نگاه کنیم این حوزه به بدترین شکل ممکن مدیریت می شود. ازنظرکارشناسی معتقدم هم کسی که چنین افرادی را برای مسولیت های مناصب غیر مرتبط منصوب می کند و هم کسی که مسولیتی خارج از تخصص خود می پذیرد هر دو باید پاسخگو باشند و نتیجه بد تصمیم گیری ها و مدیریت های شان به نوعی خیانت محسوب می شود.
با این امید که بیش از پیش به شایسته سالاری به معنای واقعی توجه کنیم تا مشکلات مان بیشتر نشود. گرچه زدن این حرف ها برای من هزینه فردی و خانوادگی داشته و خواهد داشت ولی به عنوان یک مددکاراجتماعی که درد حوزه اجتماعی را خود درک می کند و نمی تواند به عنوان یک فرد حرفه ای نسبت به مشکلات اجتماعی بی تفاوت باشد لذا معتقدم امروز فرمان حوزه اجتماعی د دست نخبگان و متاخصصین اجتماعی نیست پس تادیرتر نشده، باید این فرمان را به دست اهلش بپرسم والا… .
سید حسن موسوی چلک
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران