یادداشت: شادی حق مردم است
چند سالی است که وزارت بهداشت آمار شیوع اختلالات روانی را اعلام می‌کند و در آخرین آماری هم که اعلام شده حاکی از این است که یک چهارم مردم حداقل به یکی از انواع اختلالات روانی دچار شده‌اند. این آمار مرجع رسمی سلامت کشور یعنی وزارت بهداشت است که اعلام می‌شود و خود این یک پیام مشخص دارد و آن اینکه برای ایجاد یک فضای بانشاط‌تر و شاداب‌تر باید از همه ظرفیت‌ها چه ظرفیت‌های دینی و چه ظرفیت‌های ملی و چه ظرفیت‌های قومی در چارچوب قوانین جاری کشوری بتوانیم استفاده کنیم.
گسترش شهرنشینی، فناوری، کاهش روابط اجتماعی، کوچک شدن ساختار خانواده، فشارهای اقتصادی و همه اینها زمینه‌ای را فراهم کرده که ارتباطات در جامعه ضعیف شده و کاهش این ارتباطات بتواند افراد را تنها و تنهاتر کند و خود این تنهایی باز می‌تواند روی این موضوع تاثیر منفی خود را بگذارد. در کنار این موضوع، این نکته را نیز لحاظ کنیم که شرایط کلی کشور در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی می‌تواند روی وضعیت سلامت روانی و اجتماعی مردم تاثیر مستقیم داشته باشد. هرچقدر حوزه سلامت روانی اجتماعی ما وضعیت بهتری را نشان دهد، نشان دهنده این است که شرایط کشور ما هم خوب است.
اگر عکس این هم باشد نشان دهنده این است که این بخش وضعیت خوبی ندارد. اگر همین آمار وزارت بهداشت را مبنا قرار دهیم، نشان می‌دهد که باید تدبیر بهتر و بیشتری درخصوص موضوع شادی و نشاط اجتماعی در جامعه داشته باشیم. این البته تنها محدود به دولت یا مدیران نخواهد شد و گاهی در روابط بین فردی‌مان می‌توانیم فضای بهتری را در درون خانواده ایجاد کنیم گرچه سیاست‌گذاری‌های کلان کشور برای بازترکردن فضای اجتماعی می‌تواند بر کاهش شاخص‌های منفی سلامت روانی اجتماعی تاثیر داشته باشد، اما غفلت نکنیم که بخشی از این هم به خود ما برمی‌گردد.
ما در شرایط موجود که فشارهای اقتصادی، سیاسی، تحریم و موضوعات مختلف در رابطه با جامعه وجود دارد، استرس‌ها و نگرانی‌ها را نسبت به آینده بیشتر می‌کند. پژوهشی که سال گذشته در تهران روی ۶ هزار نفر انجام شد – براساس سیاست‌های کلی سلامت- که چه عواملی استرس‌آور یا فشار روانی به مردم ایجاد می‌کنند، عوامل مختلفی مطرح شد ولی در آن طبقه‌بندی ۲۰گانه که از عوامل با فراوانی بالا انجام شد، نگرانی نسبت به آینده اعم از شغل، سلامت، فرزندان، امنیت و اقتصاد جزو مولفه‌هایی بود که بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داد و خود این نگرانی عملا لذت زندگی را از آدم می‌گیرد. به همین دلیل اغلب از امروزمان لذت نمی‌بریم و همیشه نگران فردایمان هستیم. جامعه‌ای که در آن مردم این احساس را دارند که اگر دچار مشکلی شوند، پشتوانه‌ای در جامعه و اطرافیان دارند، می‌تواند قوت قلب و تکیه‌گاهی برای مردم بوده و باعث می‌شود که نگرانی‌ها هم کمتر شود. لذا موضوعی که نباید غفلت کنیم اینکه شادی حق مردم است. رصد مستمر شاخص‌هایی که نشان می‌دهد در حوزه شادی و نشاط در چه وضعیتی هستیم، کمک می‌کند که برنامه‌ریزی و سیاست مناسب‌تری داشته باشیم.
در آماری که مراجع قضائی اعلام می‌کنند، خشونت یکی از موضوعاتی است که پرونده‌های آن در سیستم قضائی، فراوانی بالایی دارد و نشان دهنده این است که اگر در جامعه‌ای نشاط باشد، خشونت کمتری بروز خواهد کرد. بخشی هم به مهارت‌هایی برمی‌گردد که استرس‌ها را کمتر می‌کند؛ مثل مهارت تاب‌آوری. ما درحال سپری کردن شرایط سختی هستیم و این را همه می‌دانند، برای اینکه کمتر استرس‌ها را تجربه و تحمل کنیم، لازم است که مهارت‌هایمان را در حوزه سلامت اجتماعی افزایش دهیم. آماری که در رسانه‌ها داده‌اند، نشان دهنده وضعیت است و باید روی این موضوع تمرکز بیشتری داشته باشیم. روند اطلاعات و آماری که طی ۱۰، ۱۵ سال اخیر توسط مسئولان محترم وزارت بهداشت اعلام شده، نسبت به قبل رو به‌رشد بوده که می‌تواند نشانه‌ای باشد که برنامه‌های ما برای بالا بردن شاخص‌های سلامت روانی و اجتماعی، برنامه‌های اثربخشی نیست و نگرانی ما همچنان در این حوزه در حال افزایش است، چون شاخص‌های نگران کننده در حوزه سلامت روانی و اجتماعی هم در حال رشد است.
سید حسن موسوی چلک. رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران
روزنامه آرمان