یادداشت: حجاب یک امر فرهنگی است که سیاسی شد
فلسفه وجودی گشت ارشاد ، صرف نظر از نقدهای بسیاری که بر وجود و عملکرد آن وارد است ، ارشاد کسانی است که به نوعی حجاب مورد نظر نظام را رعایت نمی‌کنند که غالباً شامل دختران و زنان کشورمان می شود ، غافل از اینکه موضوع “امر به معروف و نهی از منکر” به عنوان یکی از احکام دین ، محدود به امور فرهنگی و به خصوص حجاب نبوده و سایر بخش ها را نیز به ویژه حوزه اقتصاد را (و البته با شدت بیشتری) شامل می شود ولی به زعم اکثریت جامعه ، منکرات اقتصادی مورد غفلت واقع شده که حاصل آن فساد ، دزدیهای سازمان یافته و کلان و رانت گسترده‌ای است که در بخش های مختلف شاهد بر آن هستیم .
مسئولیت نهاد گشت ارشاد در بخش کوچکی از عرصه فرهنگی یعنی رعایت پوشش مطرح می شود که با توجه به معنا و مفهوم کلمه “ارشاد” می بایست با صبوری و آستانه تحمل بالای مأموران ذیربط و همراه با بیان کلمات سنجیده ، مودبانه و اثرگذار انجام گیرد چنانچه وجود مفاهیمی همچون “یصنعون “و “قولهم الاثم” در آیه ۶۳ سوره مائده مبین ظرافت و هنرمندانه بودن چنین اقدامی است . رفتار مامورین گشت ارشاد به روشنی نشان می‌دهد که اغلب آنها حائز شرایط و ویژگی‌های مورد نظر نیستند و نمی توانند در استدلال منطقی رعایت حجاب موفق باشند ضمن اینکه از هیچ منظری مجوز شرعی و قانونی برای خشونت و ضرب و شتم به منظور تحمیل یک امر فرهنگی وجود ندارد و تجربه ۴۰ سال گذشته نیز نشان می‌دهد که این شیوه‌ها نتیجه مورد انتظار را نداشته است. تاسف بارتر اینکه اخیراً برخی از نیروها و مسئولین تندرو ، مسئله حجاب را تعبیر به سنگری کرده‌اند که اگر فرو ریزد سایر سنگر ها نیز تصرف خواهد شد که این نوعی خودزنی و نهایت بی بصیرتی است .
در آستانه اربعین حسینی و به بهانه ارشاد ، حادثه بسیار تاثر برانگیز اتفاق افتاد که وجدان عمومی را جریحه دار کرد و نه تنها خانواده ، بلکه هر ایرانی غیرتمندی را عزادار ساخت ، قابل تامل است که امام حسین برای عمل به امر به معروف و نهی از منکر ، خود و عزیزانش را فدا کرد و نقطه مقابل آن ، ما با ادعای پیروی از سید شهدا و در عمل به نهی از منکر ، دختری را در عنفوان جوانی از حیات ساقط میکنیم ؟! این حادثه تلخ در آستانه سفر رئیس دولت سیزدهم به اجلاس سازمان ملل ، جای تامل دارد نمی دانم که پاسخ ایشان به جامعه جهانی در رابطه با این اتفاق چه خواهد بود ؟
نتایج تحقیقی که در خصوص حجاب در سال ۱۳۶۷ و به سفارش استانداری تهران انجام گرفت نشان داد که مبنای حجاب و رعایت آن بر اعتقاد و تمایل درونی افراد به این موضوع می باشد و نمی توان و نباید آن را با زور و خشونت عملیاتی کرد ولی متاسفانه طی سالهای گذشته با عملکرد غیرحرفه‌ای و رفتارهای غیرمنطقی و بعضاً غیر انسانی و با دست خودمان حجاب را به یک مسئله سیاسی تبدیل کرده‌ایم که نظیر آن در هیچ یک از کشورهای اسلامی غیر از حکومت تحمیلی طالبان وجود ندارد و معدودی از کشورهای اسلامی هم که نسبت به این موضوع تعصب داشتند به تدریج در عکس العمل ها و اقدامات خود تجدید نظر کرده اند . حتی اگر بپذیریم که فوت دختر مظلوم سقزی ناشی از ضرب و شتم نبوده است، بی تردید فشارهای روحی روانی وارد بر او ناشی از نحوه دستگیری و رفتار خشن مامورین ذیربط بوده است که نهایتاً در اصل ماجرا تفاوتی نخواهد کرد و لذا ضمن اظهار تاسف عمیق از این حادثه جانسوز و تسلیت صمیمانه به بازماندگان مهسا امینی و مردم نجیب کشورمان ، به عنوان یک معلم دانشگاهی در حوزه سلامت اجتماعی به صراحت اعلام میکنم که وقت بازاندیشی در فلسفه وجودی نهاد گشت ارشاد فرارسیده است ، از دولت و نهادهای مسئول انتظار می رود از ملت ایران و به ویژه خانواده معزا به نحو شایسته عذرخواهی و دلجویی کنند و با بررسی فوری اسناد و مدارک ، مرتکبین این فاجعه را در دادگاه صالح و بی‌طرف محاکمه کنند و نتایج را به افکار عمومی اعلام نمایند و نهایتا اینکه دولت و سازمان های ذیربط در روش های امر به معروف و نهی از منکر به ویژه در خصوص گشت ارشاد تجدیدنظر کنند و بیش از این ایران عزیز را در افکار عمومی جهانیان شرمنده نسازند .
دکتر محمد زاهدی اصل
استاد بازنشسته مددکاری اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی
روزنامه آرمان امروز ۲۷ شهریور ۱۴۰۱