در مدیریت بلایا نباید جزیرهای عمل کرد
دکتر فردین علیپور، دکترای مددکاری اجتماعی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی و دبیر کارگروه تخصصی مددکاری اجتماعی در حوادث و بلایای
انجمن مددکاران اجتماعی ایران در نشست سازماندهی مداخلات روانی و اجتماعی پس از بلایا(سحر) در سازمان جوانان هلال احمر گفت: در مدیریت حوادث و بلایا بین سازمان های مسئول نباید کارها به صورت جزیرهای انجام شود و شرح وظایف مشخصی برای افراد و تیمهای متخصص وجود داشته باشد تا بیشترین خدمات و با حداکثر کارآیی و اثربخشی به مردم حادثهدیده ارائه شود.
به گزارش روابط عمومی سازمان جوانان هلال احمر، دکتر فردین علی پور در نشست ارزیابی طرح سحر گفت: در حوزه مدیریت مداخلات روانی و اجتماعی پس از حوادث و بلایا ایجاد هماهنگی های سازمانی و مشخص شدن جایگاه قانونی مباحث روانی و اجتماعی در تمامی مراحل چرخه حوادث و بلایا از اهمیت بالایی برخوردار است.
وی درباره اهمیت این موضوع افزود: در بسیاری از حوادث اخیری که در کشورمان رخ داده است، متاسفانه شاهد این بودیم که در مراحل مختلف مدیریت حوادث و بلایا بین سازمانهای مسئول در این زمینه چالشها و ناهماهنگیهای وجود داشته است. بر این اساس نخستین گام در این زمینه این است که کارهای جزیرهای انجام نشود و شرح وظایف مشخصی برای افراد و تیمهای متخصص وجود داشته باشد تا بیشترین خدمات و با حداکثر کارآیی و اثربخشی به مردم حادثهدیده ارائه شود.
علی پور افزود: از سویی دیگر در همین ارتباط لازم است که در سطوح پایینتر(سطوح اجرایی و مداخلاتی) نیز این هماهنگی ایجاد شود به طوری که بین متخصصان و کارشناسانی که در این حوزه فعالیت میکنند هماهنگی و همکاری باشد.
وی در ادامه گفت: به عبارتی دیگر مددکاران اجتماعی، روانشناسان و سایر متخصصان درگیر در این حوزه لازم است، پتانسیلها و مهارتهای یکدیگر را بشناسند و در دورههای قبل از وقوع حوادث و بلایا از طریق گذراندن دورههای آموزشی مشترک با شرح وظایف همدیگر و نحوه همکاری تیم در حین و پس از حوادث و بلایا کاملا آشنا باشند.
دکتر علی پور با اشاره به اهمیت و ضرورت مداخلات روانی و اجتماعی پس از حوادث و بلایا گفت: باید توجه داشته باشیم که دوران مداخلات هیجانی و بدون برنامه سپری شده است و دیگر این فرصت را نداریم که درسآموختههای پیشین را نادیده بگیریم و شیوههای نادرست گذشته را مجدد تکرار کنیم.
وی افزود: با داشتن تیمهای آموزش دیده، دارای شرح وظیفه مشخص و با ایجاد هماهنگی و همکاری هم میتوانیم از پیامدهای روانی و اجتماعی حوادث و بلایا پیشگیری کنیم و هم با رویکردی جامع تر زمینه را برای فرصتهای توسعه پس از حوادث و بلایا فراهم نماییم تا در نهایت زیرساخت های یک اجتماع تابآور در برابر حوادث آتی پایهریزی شود.
علی پور در ادامه گفت: برای رسیدن به این اهداف نباید فقط مداخلات ما مربوط به دوران پس از وقوع حوادث و بلایا باشد بلکه باید تمامی مراحل چرخه مدیریت حوادث و بلایا به صورت به هم پیوسته دیده شود تا آثار و پیامدهای منفی حوادث و بلایا را تا حد ممکن کاهش دهیم.
دکتر علی پور با اشاره به این نکته که تسهیل جنبههای فرهنگی مداخلات روانی و اجتماعی از نکات بارز تشکیل تیمهای استانی مداخلات روانی و اجتماعی است، گفت: با این کار هر استانی قادر است با داشتن تیمهای آموزشدیده استانی و توجه به مسائل ویژه فرهنگی، مداخلات کارآمدتری را انجام دهند. به عنوان مثال وقتی در آذربایجان زلزله رخ میدهد اگر کسانی که میخواهند کمک کنند با زبان و فرهنگ بومی منطقه آشنا باشند، برای انجام مداخلات روانی و اجتماعی مشکلات کمتری دارند.
وی افزود: داشتن تیمهای آموزش دیده در این حوزه مانع از سردرگمی و بلاتکلیفی مردم می شود. در تحقیقی که ما در یک بازه زمانی ۱۸ ماهه پس از زلزله آذربایجان در حوزه توانبخشی اجتماعی پس از حوادث و بلایا انجام دادیم یکی از مهمترین مشکلات مردم سردرگمی و بلاتکلیفی اجتماعی بود که یکی از دلایل آن ضعف در حوزه مداخلات مناسب و به موقع روانی و اجتماعی بود.
علی پور اضافه کرد: مردم در صحبتهای خود اشاره داشتند که وضعیت زندگی آنها مانند سنگی است که پس از زلزله از جای ثابت خود کنده شده و به حرکت در آمده، اما هنوز این حرکت متوقف نشده است و از سرگردانی رنج میبرند.
وی در ادامه از مددکاران اجتماعی به عنوان یکی از گروه هایی که میتوانند در این زمینه کمککننده باشند، گفت: مددکاران اجتماعی میتوانند با استفاده از دانش و تخصص خود با همکاری سایر کارشناسان زمینه را برای بازگشت موثرتر به زندگی عادی پس از حوادث و بلایا فراهم می کنند.
وی افزود: آنها میتوانند از طریق حمایتهای فردی، گروهی و اجتماعی، تسهیل ارتباط افراد با منابع و سیستم های حمایتی، به کارگیری رویکردهای حمایتی توانمندساز، کمک به رشد و توسعه اجتماع پس از حوادث و بلایا و… در این حوزه مثمر ثمر باشند.
علی پور در ادامه گفت: این را هم در نظر داشته باشیم که باید فراتر از بستههای آموزشی حرکت کنیم. تهیه و تدوین بسته های آموزشی خوب است اما این موضوع فقط باید بخشی از یک برنامه جامع باشد و نه کل برنامه.
وی افزود: آموزش مردم و فرهنگسازی در حوزه آمادگی و توانبخشی در حوادث و بلایا یکی از مقولههای خیلی مهم است که باید مورد توجه قرار گیرد و برای این هدف لازم است که از رویکردهایی به کار برده شوند که مردم با انگیزه و علاقه در این برنامهها مشارکت داشته باشند. به عبارت دیگر خود مردم متولی اصلی برنامهها شوند و برای دستیابی به چنین اهدافی مددکاران اجتماعی آموزشدیده میتوانند مشکلگشا باشند.
علی پور در پایان گفت: آخرین نکتهای که لازم است خدمت شما عرض کنم این است که تا جایی که میتوانیم باید سعی کنیم که از نمایشی بودن این برنامهها پیشگیری کنیم و با ارزشیابی و پایش این برنامه زمینه استمرار آنها را فراهم آوریم.