دولت جدید، کودکان کار را جدی بگیرد
حامد علمایی، عضو هیات مدیره انجمن مددکاران اجتماعی ایران است. او معتقد است دولت آینده باید از سازمان‌های مردم نهاد فعال در حوزه کودکان کار حمایت بیشتری کند و در عین حال تاکید دارد که رییس‌جمهور باید مدیران حوزه اجتماعی‌اش را از میان مدیران با تجربه همین حوزه انتخاب کند.
علمایی در گفت‌وگو با چهارراه کودک درباره ضرورت توجه به کودکان کار در دولت آینده گفت: زمانی که از واژه کودک کار استفاده می‌کنیم، کودک خیابانی به ذهن‌ها متبادر می‌شود، در حالیکه اینگونه نیست. براساس آمار مجلس شورای اسلامی که گفته شده بین سه تا هفت میلیون کودک کار در ایران کار می‌کنند و اکثر این کودکان در بخش کشاورزی و ساخت و ساز مشغول به کار هستند.
وی با بیان اینکه در شهر تهران نیز ۲۰ هزار کودک خیابانی وجود دارد، گفت: هر شهروند و هر رای‌دهنده‌ای که در خیابان‌های تهران و دیگر کلان شهرها قدم بزند و با کودکان خیابانی مواجه شود، می‌گوید که وظیفه رئیس جمهوری، شهرداری و شورای شهر است که کاری برای این کودکان انجام دهند تا شاهد چنین اتفاقاتی نباشیم. از این رو این مطالبه از سوی مردم وجود دارد و باید فکری به حال آن شود.
عضو هیات مدیره انجمن مددکاران اجتماعی ایران با بیان اینکه در حال حاضر تنها سیاست‌گذاری که در حوزه کودکان کار انجام شده، آئین‌نامه ساماندهی کودکان خیابانی مصوب سال ۱۳۸۴ در دولت است، گفت: این آئین‌نامه جامع و کامل نیست و تنها بر روی کودکان خیابانی تمرکز کرده است و برای کودکان کاری که در زیرزمین‌ها، کارگاه‌های کفاشی و… با حقوق‌های ناعادلانه و با شرایط بسیار بدی کار می‌کنند هیچگونه تصمیمی گرفته نشده است، لذا رئیس جمهوری آینده لازم است بتواند آئین‌نامه جامع‌تری را برای همه کودکان کار در نظر بگیرد.
این عضو هیات مدیره انجمن مددکاران اجتماعی ایران با اشاره به آئین‌نامه ساماندهی کودکان خیابانی افزود: همچنین عنوان این آئین‌نامه، ساماندهی کودکان خیابانی است؛ در ابتدا باید این عنوان به عنوان کودکان کار تغییر یابد و مراحل جذب کودکان شامل همه کودکان کار شود و فقط مختص کودکان خیابانی نباشد.
علمایی ادامه داد: از سوی دیگر ما در زمان اجرای این آئین‌نامه با ضعف‌های جدی مواجه هستیم. در آئین‌نامه وظایف و شرح وظایف دستگاه‌های مختلف مشخص شده است، اما در نهایت می‌بینیم که فقط بهزیستی و شهرداری وظایف خود را براساس این آیین نامه انجام داده‌اند. پس در اینجا وزارت بهداشت چه کاری انجام داده است؟ در آئین‌نامه گفته شده به خانواده‌های این کودکان آموزش‌های فنی و حرفه‌ای رایگان ارائه شود چه زمانی این اتفاق افتاده است؟ در بخش دیگری از این آئین‌نامه آمده که به این افراد تسهیلات وام داده شود، اما هیچ گاه این اتفاق رخ نداده است؛ هلال احمر، سازمان تامین اجتماعی و بیمه سلامت در این زمینه چه اقدامی انجام داده‌اند؟
وی در ادامه ضمن انتقاد از سازمان صدا و سیما و برخی سریال‌های شبکه نمایش خانگی گفت: سریال‌ها و فیلم‌هایی ساخته است که نشان می‌دهد کودکان خیابانی باند هستند، در صورتی که اینگونه نیست. اکثر کودکان خیابانی نان‌آوران کوچک خانواده هستند و به معیشت و معاش خانواده خود کمک می‌کنند.
این مددکار اجتماعی یادآور شد: به قدری فقر و بیکاری زیاد است که پدر خانواده نمی‌تواند یک خانواده را تامین کند و به ناچار روی آن مبلغی که کودک از کار به دست می‌آورد هم حساب می‌کند. لذا شورای شهر آینده و به خصوص رییس جمهوری آینده باید برای افزایش همکاری‌های بین بخشی برنامه‌ای داشته باشد.
علمایی در ادامه با بیان اینکه کار کودک تمامی نخواهد داشت مگر اینکه مسئله فقر، تورم، بیکاری و دیگر معضلات اجتماعی کاهش پیدا کند، گفت: باید برنامه اقتصادی قوی ارائه شود، زیرا این موضوع بر روی کودکان کار تاثیرگذار است. وی همچنین یکی از عواملی که منتج به کار کودک می‌شود را بحث عدم تحصیل دانست.
این عضو هیات مدیره انجمن مددکاران اجتماعی ایران با تاکید بر لزوم توجه به تحصیل کودکان کار خاطرنشان کرد: نامزدهای انتخاباتی در برنامه‌های خود مسئله تحصیل را جدی بگیرند و این موضوع را با مسائل هویت و مدارک و… قاطی نکنند و اجازه دهند همه تحصیل کنند. جای کودکان در مدرسه است و مدرسه برای کودکان نسبت به کار، فضای بسیار امن‌تر و بهتری است.
علمایی در ادامه این گفت‌وگو به تشریح مطالبات از دولت آینده در حوزه کودکان کار پرداخت و افزود: مسئله مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که در ابتدا به ظرفیت سازمان‌های مردم نهاد توجه شود. با سازمان‌های مردم نهاد به صورت امنیتی برخورد نشود و دولت آینده فعالیت‌های این سازمان‌ها را تسهیل کند، زیرا این سازمان‌ها دارای ظرفیت‌های خوب و بازوی دولت هستند.
وی ادامه داد: نه تنها در ایران، بلکه سازمان‌های مردم نهاد در کشورهای دیگر نظیر هندوستان و … در زمینه کودکان کار به کمک دولت‌ها آمده‌اند. لذا دولت آینده به تجربیات جهانی در این زمینه نگاهی داشته باشد و از ظرفیت‌های این سازمان‌ها استفاده کند.
این مددکار اجتماعی همچنین این را هم گفت که به نظر اگر دولت آینده برای حمایت از صلح در افغانستان برنامه‌ای داشته باشد، این موضوع می‌تواند به کاهش ورود کودکان کار به صورت قاچاق به داخل ایران کمک کند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود ضمن انتقاد از اینکه چرا آئین‌نامه ساماندهی کودکان خیابانی به خوبی اجرا نشده است، اظهار کرد: در قسمتی از این آئین‌نامه به اعتمادسازی توسط مددکار با کودک خیابانی اشاره شده است. کجا دیده شده که مددکار اعتمادسازی کند؟ این طرح جمع آوری بدون اعتماد سازی بین مددکار و کودک کار است و اعتمادسازی در کار نیست. سپس این کودکان را به مراکز می‌برند و مراکز ما هم به فرآیند جامعه‌پذیری کمک نمی‌کند.
علمایی ادامه داد: زمانی که روسای سازمان‌های اجتماعی مانند سازمان بهزیستی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از بین افرادی انتخاب می‌شوند که نه تجربه کاری و نه پیش زمینه تحصیلی‌شان ارتباطی به مسائل اجتماعی ندارد، چگونه می‌خواهند برای جامعه پذیری کودکان کار برنامه‌ریزی کنند؟. چگونه می‌خواهند برای پایداری طرح‌های ساماندهی کودکان برنامه‌ریزی کنند؟ لذا دیگر مطالبه‌ام به عنوان مددکار اجتماعی در حوزه کودکان این است که دولت بعد مدیران اجتماعی که می‌خواهد انتخاب کنند، اشتباه آقای روحانی را تکرار نکنند و مدیرانی را انتخاب کنند که از نظر سبقه تحصیلی و کاری افراد قوی باشند که ما شاهد هدر رفتن منابع نباشیم.