حل مسئله کودکان کار، برنامه بنیادی می‌خواهد
بیش از ۲ دهه است که از ارائه صدها طرح با عنوان ساماندهی کودکان کار می‌گذرد، ولی ما هر روز شاهد افزایش کودکان کار در سطح شهر هستیم. طبق آمار حدود ۱۰ میلیون کودک کار در کشور وجود دارد. در تهران این آمار از ۳هزار تا ۲۰هزار و بیشتر متغیر است، ولی واقعیت این است آمار مشخصی از تعداد این کودکان وجود ندارد، چون اغلب آنها بدون شناسنامه و بی‌هویت هستند. سؤال اساسی که مطرح می‌شود این است چرا با وجود اجرای طرح‌های ساماندهی شده توسط نهادهای مختلف، باز هم با افزایش تعداد کودکان کار در سطح شهر مواجه هستیم؟ در نشست تخصصی «تهران شهری برای همه کودکان» که توسط معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران برگزار شد به این مسائل پرداخته شد.
سیاست‌های کلان کشور کودکان کار را تولید می‌کند
آرش نصر اصفهانی، سرپرست دفتر مطالعات معاونت اجتماعی-فرهنگی شهرداری تهران در این نشست گفت:« گفتمان آسیب اجتماعی در واقع یک رویکرد پیامد محور است. درحالی‌که باید علل و ساختارهای کلان ایجاد‌کننده آسیب‌های اجتماعی را مدنظر قرار دهیم. به‌عبارتی، نقد باید متوجه بنیان‌های ایجاد‌کننده آسیب‌های اجتماعی باشد. زمانی که با رویکرد گفتمان آسیب اجتماعی برنامه‌ریزی می‌کنیم، عملکرد دستگاه‌ها را زیر سؤال می‌بریم و به تبع آن شروع به اقدامات قهری نظیر جمع‌آوری کودکان کار از سطح خیابان می‌کنیم. یعنی فکر می‌کنیم وقتی کودکان کار را از سطح خیابان جمع کنیم مسئله حل می‌شود و به جای اینکه به بنیان‌ها و ریشه‌های مسئله توجه کنیم، متوجه دستگاه‌های متولی می‌شویم؛ بدون توجه به اینکه شیوه اداره حکومت یا سیاست‌های کلان کشور طوری است که حاشیه نشینی، فقر، اعتیاد و کودکان کار را تولید می‌کند.»
دست‌های نامرئی بیرونی، به کارکودک دامن می‌زنند
شری نجفی، مدیرعامل انجمن یاری کودکان هم در نشست تخصصی «تهران شهری برای همه کودکان» بیان کرد:«طرح‌های ساماندهی کودکان کار بیشتر طرح‌های بی‌سروسامان و به‌هم‌ریخته هستند. این طرح‌ها از پایگاه مردمی برخوردار نیستند و بیشتر قدیمی به شمار می‌آیند و عملا در طول سال‌ها نشان داده‌اند هیچ مشکلی را حل نکرده‌اند. افرادی که طرح‌های ساماندهی را طراحی می‌کنند ناآگاه نیستند، اتفاقا بسیاری از آنها طرح‌های برجسته در سطح بین‌المللی را ارائه می‌دهند. پس مشکل کار کجاست؟ حقیقت این است کار کودک سیاستی است که به عرف تبدیل شده است. کودکان کار برای سرمایه‌داران، کار ارزان بدون دغدغه محسوب می‌شوند که سازمانی ندارند. یعنی دست‌های نامرئی بیرونی به کارکودک دامن می‌زنند. سیاستگذاران باید سیاست درستی را اتخاذ کنند تا کار کودک از بین برود. دولت‌ها باید با پشتوانه علمی- اخلاقی- انسانی این نکته مهم را درنظر بگیرند که ساماندهی کارکودک بدون حل مشکل فقر خانواده کودک کار امکان‌پذیر نیست. همه ارگان‌ها و نهادهای خصوصی و عمومی باید دولت را به سمت برنامه‌ریزی اقتصادی هدایت کنند.
ساماندهی ۱۰۰میلیون کار کودک در ۸۵کشور
پیام روشنفکر، جامعه شناس و پژوهشگر حوزه کودک:
۸۵کشور دنیا تجربه‌های موفقی در این زمینه دارند و سازمان بین‌المللی کار تلاش کرده با بررسی شرایط موجود مسئله کار کودکان را سروسامان دهد و به این شکل ۱۰۰میلیون کار کودک در ۸۵کشور دنیا ساماندهی شده است. این مسئله نشان می‌دهد که حل موضوع در کشور ما نیز با همکاری و هماهنگی میان دولت، مجلس، بخش خصوصی و دانشگاه قابل انجام است.