نقش اورژاﻧﺲ اﺟﺘﻤﺎعی در ﭘﻴﺸﮕﻴﺮی از ﺟﺮم/ کمبود نیروی انسانی مهمترین مشکل
فوریت های اجتماعی یا همان اورژانس اجتماعی که با هدف رسیدگی به معضلات اجتماعی در مواقع بحرانی راه اندازی شد در حال حاضر، خود با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می کند، نهادی که گویی از همان ابتدا نارس متولد شد و ناقص نیز به حیات خود ادامه داد.
اغمای فوریت‌های اجتماعی در فقدان نیرو/ نقش اورژاﻧﺲ اﺟﺘﻤﺎعی در ﭘﻴﺸﮕﻴﺮی از ﺟﺮمبه گزارش خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان،آسیب ها و ناهنجاری های اجتماعی در سالهای اخیر با روند رو به رشد و تزاید محسوسی مواجه بوده است.
خانه گریزی، بی خانمانی، طلاق، اعتیاد، فقر، بیکاری، مهاجرت،سرقت و… تنها بخشی از ناهنجاری هایی است که در لایه های پیدا و پنهان اجتماعی به چشم می خورد.
برخی از آمار منتشر شده در رسانه ها بیش از پیش عمق نگرانی ها و نارسایی های اجتماعی را به تصویر می کشد،آماری همچون بازگشت و لغزش دوباره ٨٠ درصد از معتادان به مصرف مجدد مواد مخدر،یا نسبت ۶٠ درصدی میزان طلاق به ازدواج در برخی از شهرها و مناطق ایران،نمونه هایی از این آمار نگران کننده محسوب می شود.
آماری که چندی پیش مرتضی میرباقری،معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت کشور در نخستین جلسه شورای اجتماعی کشور در سال جاری به آن اشاره کرد. در این حجم از مشکلات و دغدغه های اجتماعی،ساز وکاری تعریف و پیش بینی شد که پیرو آن مقرر بود،به مثابه تسکین دهنده ای بر تن نحیف و بیمار ضایعه های اجتماعی خدمات اورژانسی را در این حوزه ارائه کند،ساز وکاری که تحت عنوان اورژانس اجتماعی یا فوریت های اجتماعی مطرح شد،اما گویی این مجموعه خود نیز دچار مشکلات ریز و درشتی است که چرخ گردون ارائه خدمات را در آن با کندی و موانعی جدی همراه ساخته است.
کمبود نیرو یکی از عمده ترین دغدغه های اورژانس اجتماعی به شمار می رود که چون بار سنگینی بر این مجموعه آویخته است،این کمبود جدی زمانی بیشتر خود را نمایان می سازد که طبق اظهارات حبیب ا… مسعودی فرید،معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور،١۴٠ شهر بالای ١۵٠ هزار نفر کشور فاقد چنین ساز و کاری برای مقابله با آسیب های اجتماعی در مواقع اورژانسی،بحرانی یا فوریتی است.
به تعبیری می توان گفت میلیون ها نفر از چنین خدماتی محروم هستند و این در شرایطی است که نرخ آسیب ها و نارسایی های اجتماعی چندان مطلوب به نظر نمی رسد.
* کمبود ٣ هزار نفر نیروی انسانی در اورژانس اجتماعی
مسعودی فرید در تشریح میزان کمبودهای این مجموعه عنوان می کند:حداقل ٣ هزار کمبود نیرو در این مجموعه وجود دارد و نیروهای فعلی نیز به دلیل عدم استخدام رسمی،به محض جذب نیرو در ارگانی دیگر بهزیستی را ترک می کنند.
*وقتی اورژانس اجتماعی در دریافت صد دستگاه خودروی ون ناکام می ماند
کمبودهای اورژانس اجتماعی صرفا به حوزه انسانی ختم نمی شود،بلکه در بخش سخت افزاری نیز این مجموعه با کمبودها و کاستی هایی جدی مواجه است.
موضوعی که با اظهارات مدیرکل سابق دفتر آسیب های اجتماعی بهزیستی و نخستین بانی اورژانس اجتماعی هویدا می شود.
وی در پاسخ به سئوالی در خصوص علت حضور کمرنگ ون های فوریت های اجتماعی می گوید:مسائل و نارسایی های اجتماعی آنچنان که باید جدی گرفته نمی شوند واین امر زمانی محسوس می شود که این مجموعه در دریافت ١٠٠ دستگاه ون برای بکارگیری در فوریت های اجتماعی ناکام و ناموفق است.
سید حسن موسوی چلک،رئیس فعلی انجمن مددکاری ایران،با ذکر مطالب فوق به این موضع نیز اشاره می کند که اگر دستگاه و نهاد دیگری در خواست یک هزار ون را مطرح کند،این نیاز تامین می شود و این اظهارات موید تبعیضی است که در توزیع متوازن و عادلانه امکانات در این عرصه حساس وجود دارد.
* فلسفه شکل گیری اورژانس اجتماعی
تولد اورژانس یا فوریت های اجتماعی به دهه ٧٠ باز می گردد،زمانی که آسیبی برای رشد بیشتر خیز برداشته بود و این امر باعث شد تا برای مهار وکنترل این نارسایی و گره گشایی از برخی مشکلات مردم در حوزه های اجتماعی ،نهادی تشکیل شود تا پوشش دهنده چنین نیازهایی شود.
در سال ٧٨ این نهاد در چهار بخش مرکز مداخله در بحران،(برای شناسایی افراد در معرض آسیب های احتمالی و کاستن از شدت و ضریب بحران)، مرکز پایگاه های خدمات اجتماعی( برای استقرار در سکونتگاه های غیر رسمی یا همان حاشیه نشینی)، سامانه تلفنی ١٢٣ ( برای ارائه خدمات در مواقع اضطراری همچون همسرآزاری،کودک آزاری،سالمند آزاری،فرار دختران،خودکشی و..).و تیم های سیار ون سفید رنگ با خط های بنفش( که با هدف ورود و حضور سریع و فوریتی در موارد بحرانی تعریف شدند) فعالیت خود را آغاز کرد.
* ۵٠٠ تماس غیر مرتبط تا پایان سال ٩۴
یکی از نارسایی های موجود دیگر در مسیر این مجموعه،به عدم آشنایی کافی مردم به این ساز وکار و سامانه ١٢٣ باز می گردد،بطوریکه طبق اظهارات معاون اجتماعی بهزیستی،از ۶۵٠ هزار تماس حاصله با این مجموعه تا پایان سال ٩۴ تنها ١۵٠ هزار تماس مرتبط بوده است.
با مقایسه آمار فوق در بازه زمانی یکساله سال ٩۴،با تعداد پرونده های تشکیل شده در محاکم قضایی در سال مذکور و میزان تماس های مرتبط با این مجموعه،به روشنی در می یابیم که آنچنان که باید این مجموعه معرف حضور مردم و جامعه نیست.
* وظیفه اورژانس اجتماعی چیست؟
فرید براتی سده در خصوص وظایف این مجموعه می گوید:هدف از تشکیل اورژانس مذکور مبتنی بر این امر است که با ارائه خدمات و مداخلات به موقع و به هنگام روانشناس و مددکار،از مبدل شدن مشکلات اجتماعی به موارد حاد و دامنه دار و بزه های پیچیده و مجرمانه جلوگیری شود و این در حالی است که امکانات متناسب برای تحقق این امر در چنین مجموعه ای وجود ندارد.
براتی سده با اشاره به کاستی هایی همچون عدم برخورداری از هویت این اورژانس(در افکار عمومی)و ضعف هایی که در نیروی انسانی و به روز بودن دانش با آن مواجه است،به موضوعی دیگر نیز اشاره می کند که به نوعی می توان آن را گلایه یا نقدی از سوی وی به این ساز وکار قلمداد کرد.
وی می گوید:تمرکز اورژانس اجتماعی بر خدمات مددکارانه است و این در شرایطی است که باید بر خدمات روانشناختی تمرکز بیشتری لحاظ شود.
این روانشناس عنوان می کند:مددکار با نوعی از نگاه حمایت اجتماعی همراه و عجین می شود و این در شرایطی است که خدمات چنین واحدی در دراز مدت محرز و مشخص می شود و در واقع امر خدمات اورژانس اجتماعی در فوریت و کمک رسانی سریع برای کاهش بحران معنا پیدا می کند.
البته اظهارات فوق مورد قبول موسوی چلک نیست و وی معتقد است اورژانس اجتماعی باید با برخورداری از مجموعه ای اعم از پزشک،روانپزشک،کارشناس علوم تربیتی،مشاور حقوقی،مددکار،روانشناس و…التیام دهنده آسیب های اجتماعی در ابعاد مختلف باشد.
فارغ از این تفاوت در نوع و نگاه این دو کارشناس و فعال حوزه اجتماعی،نباید از نظر دور داشت که می طلبد دستگاه های ذیربط در این خصوص با اتخاذ تدابیری صحیح،امکانات و الزامات این مجموعه را به نحو شایسته ای تامین کنند و بدون شک در تحقق این امر خطیر،نقش آفرینی دولت،بسیار حائز اهمیت و سازنده خواهد بود.
در شرایطی که شیب تند و صعودی آسیب های اجتماعی رو به افزایش است،حضور فعالانه این مجموعه،نقش موثری در مهار آسیب های سهمگین تر اجتماعی ایفا می کند،امری که لازمه آن تامین امکانات سخت افزاری و نرم افزاری کافی و مطلوب است،در غیر اینصورت جز نام و نشان،شاهد کار آمدی خاصی از این نهاد نخواهیم بود، مجموعه ای که بطور یقین با لحاظ کردن توجه هرچه بیشتر می تواند تسکین دهنده بسیاری از ناملایمات اجتماعی در مواقع بحرانی شود.